The dıabetes obstacles questıonnaıre (doq) diyabetteengeller ölçeği)`nin Türkçe geçerlilik güvenirlik çalışması

Abstract

Giriş: Bu araştırmada, Tip 2 diyabetli hastaların günlük yaşamda hastalıkları ile baş etmelerinde karşılaştıkları engelleri belirlemeye yarayacak (The Diabetes Obstacles Questionnaire) Diyabette Engeller Ölçeğinin Türk diline uyarlanması, geçerlilik ve güvenirlilik çözümlemelerini yapılması amaçlanmaktadır.Method: Diyabette Engeller Ölçeği'nin (DEÖ) Türkçe Sürümünün Türk Diline uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirlik çalışmasının yapılması için planlanmış metodolojik bir çalışmadır. Çalışmamız gerekli izinler alındıktan ve çeviriler yapıldıktan sonra Manisa Devlet Hastanesi Endokrinoloji polikliniği ve Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Endokrinoloji polikliniğinde en az 1 yıldır Tip 2 diyabet tanısı almış 400 Tip 2 diyabetli hasta üzerinde uygulanmıştır. Benzer kavramları ölçen bir ölçek ile olan birliktelik düzeyleri incelenmesi amacıyla WHOQOL – 8 yaşam kalitesi ölçeği DEÖ ile birlikte uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 15.00 for Windows programı kullanılmıştır. Geçerlilik çözümlemesinde ölçeğin öncelikle yapı geçerliliği test edilmiş, bunun için açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Kriter geçerliliğinde ölçeğin hastalık şiddetini, kullanılan tedavi rejimini, cinsiyet, yaş ve eğitim düzeyinde ayırt edici olması beklendiği için bağımsız gruplarda t testi ve bağımsız gruplarda tek yönlü varyans analizi ile sınama yapılmıştır. Ölçeğin güvenirlilik değerlendirmesi için iç tutarlılık katsayısı (cronbach alfa değeri) incelenmiş, her bir maddenin boyut ile olan ilişkisini değerlendirmek için madde-toplam korelasyonları ve madde silindiğinde iç tutarlılık katsayıları değerlendirilmiştir. Ayrıca 30 kişi üzerinde ölçek maddeleri en fazla 1-2 hafta ara ile tekrar uygulanmış, test-tekrar test sınaması yapılmıştır. Test-tekrar test uygulamasında, Sınıf içi Korelasyon Katsayısı (Intraclass correlation coeffience, ICC) değerleri incelenmiştir.Sonuç: DEÖ, güvenilirlik bulgularına baktığımızda ölçekteki bazı maddeler alt boyutlar ile güvenilirlik açısından uyumsuzluk gösterdiği için çıkartılmıştır. DEÖ alt boyutlarının Cronbach's Alpha katsayılarının 0.633- 0.846 arasında değiştiği belirlenmiştir. DEÖ' nün iç tutarlılığı iyi düzeydedir. Alt boyutların test- tekrar test sonucunda sınıf içi korelasyon katsayısı(ICC) 0.86- 0.97 arasında değişmektedir. Bu açıdan bakıldığında ölçek kararlı ve değişmez bir şekilde kavramları ölçebilmektedir. DEÖ' nün benzer kavramları ölçen bir ölçekle yani WHOQOL- 8 yaşam kalitesi ölçeğiyle anlamlı ilişki göstermesi DEÖ' nün kriter geçerliliğini sağladığını göstermektedir. DEÖ' nün AFA sonucunda KMO değerleri açısından faktör yapısı oluşturabilecek yeterli örneklem büyüklüğüne sahip olduğu, alt boyutların açıklanan varyans yüzdelerinin %40 üzerinde olduğu, üretilen faktör sayılarının orijinal ölçekle benzerlik gösterdiği saptanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliliğinde uyumsuz değerler olmakla birlikte kabul edilebilir düzeyde sonuçlar vardır. Ölçek birçok diyabetle ilgili sağlık durumu ve davranış ile tutumu ayırt edebilmektedir. Bu açıdan bakıldığında ölçek farklılıkları ayırt edebilmektedir. Ölçek hasta ve tedaviye uyumun değerlendirilmesinde, hemşirelik bakımının planlanmasında kullanılabilir bir ölçek olarak değerlendirilebilir. DEÖ Türk toplumu için geçerli ve güvenilir bir ölçektir.Anahtar Kelimeler: Tip 2 diyabet, Diyabette Engeller, Yaşam Kalitesi, Geçerlilik- Güvenilirlik

Introduction: The Diabetes Obstacles Questionnaire helps to determine the problems encountered with their illness by Type 2 diabetic patients in daily life and the purpose of this study was to adapt this questionnaire to Turkish and to perform validity and reliabilityy analysis.Method: This was a methodological study planned to adapt the Diabetes Obstacles Questionnaire (DOQ) to the Turkish language and to carry out validity and reliability analysis. After obtaining the necessary permission and making the translation, the questionnaire was applied to 400 type 2 diabetes patients, who had been diagnosed at least one year previously, in the endocrinology polyclinic of Manisa Government Hospital and the endocrinology polyclinic of Hafsa Sultan Hospital in Celal Bayar University. The WHOQOL- 8 quality of life questionnaire was applied along with the DOQ in order to examine the extent of correspondence with a scale which measures similar concepts. The program SPSS 15. 0 for Windows was used for data analysis.In the validity analysis, the structural validity of the questionnaire was first tested and for this explanatory and corrective factor analysis was performed. In criterion validity, the severity of the ilness, the treatment regime used, gender, age and education level were expected to be discriminatory factors on the scale and so test was used for analysis of dependent groups and one- way variance analysis was used for independent groups.In order to assess the reliability of the scale, the coefficient of internal consistence (The Cronbach Alpha Value) was examined and in order to evaluate the relation of each item to dimension, the item- total correlations and the internal cinsistence coefficients when items were deleted were evaluated. Also, the items of the questionnaire were applied again to 30 people after a gap of at most 1- 2 weeks and test- retest analysis as performed. When this was done, intraclass correlation coefficients were examined.Results: DOQ, reliability in finding some of the ingredients we look at the scale of sub-dimensions for which non-compliance with the terms of reliability has been removed. DOQ subscales Cronbach's Alpha coefficients were determined to vary between 0.633- 0846. DOQ 'is a good level of internal consistency of nudes. As a result of sub-dimensions of the test-retest intraclass correlation coefficient (ICC) ranged from 0.97 0.86-. From this perspective, the concept of scale can measure the stable and unchanging. DOQ giving rise to a scale that is similar to the concept of measuring quality of life scale WHOQOL-8 show a significant correlation with the DOQ criteria indicate that ensures the validity. DOQ AF resulted in a KMO value in terms of factor structure create a sufficient sample size to have a sub-dimensions explained variance percentages over 40%, which is produced number of factors of the original scale similarity was found. Construct validity is incompatible values, but the results are acceptable levels. Scale with many diabetes-related health status and behaviors are able to distinguish attitude. From this perspective, the scale is able to differentiate. Scale for the assessment of patient and treatment compliance, can be used in the planning of nursing care can be considered as a scale. DOQ is a reliable and valid for Turkish society.Keywords: Type 2 diabetes, Obstacles in diabetes, Quality of Life, validity- reliability