Lomber disk hernili hastalarda fonksiyonel yetersizlik ve yaşam kalitesinin ameliyata karar verme sürecine etkisi

Abstract

ÖZETLomber disk hernili hastalarda fonksiyonel yetersizlik ve yaşam kalitesinin ameliyata karar verme sürecine etkisiAmaç: Bu araştırma; lomber disk hernili hastalarda fonksiyonel yetersizlik ve yaşam kalitesinin ameliyata karar verme sürecine etkisinin belirlenmesi amacı ile tanımlayıcı ve kesitsel olarak planlanmış ve uygulanmıştır.Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini 01 Temmuz 2013- 31 Ocak 2014 tarihleri arasında Manisa Merkez Efendi Devlet Hastanesi Nöroşirurji polikliniğine lomber disk hernisi tanısı ile başvuran, muayene sonucunda ameliyat önerilen ve sınırlamalara uygun olarak seçilen 239 hasta oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak hastaları tanıtıcı kişisel bilgi formu, cerrahi inanış- tutum indeksi, Visual Analog Skala (VAS), Oswestry Bel Ağrısı Ölçeği (OBAÖ), Roland-Morris Fonksiyonel Değerlendirme Formu (RMFDF) ve SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma verileri etik kurul onayı ve hastalardan sözel onam alındıktan sonra yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Anket formları ortalama 20-25 dk. sürede doldurulmuştur. Araştırma verileri toplandıktan 6 hafta sonra hasta telefon ile aranarak ameliyat kararı verip vermediği ve şu andaki sağlık durumu sorgulanmış ve hastaların verdikleri cevap araştırmacı tarafından kaydedilmiştir. Verilerin analizi SPSS 15.0 paket programında yapılmıştır. Verilerin normal dağılım gösterip göstermedikleri Kolmogorov Smirnov testi ile incelenmiştir. Değişkenlerin normal dağılmadıkları belirlenmiş ve analizlerde non parametrik testlerden yararlanılmıştır. Sürekli değişkenlere ait tanımlayıcı istatistiklerde ortalama (minimum-maksimum) ve standart sapma, kategorik verilere ait tanımlayıcı istatistiklerde ise sayı ve yüzde kullanılmıştır. Çözümleyici bulgularda iki grubun karşılaştırılması; tek değişkenli analizlerden Mann Whitney U ve Ki kare testi ile yapılmıştır. Çok değişkenli çözümleyici modelde ameliyata karar verme ve ameliyat olma için logistik regresyon modeli oluşturulmuştur. Bu modellerde tek değişkenli analizlerde anlamlı bulunan değişkenler model içerisinde sınanmıştır. Elde edilen bulgular olasılıklar oranı (%95 güven aralığı) şeklinde verilmiştir. Sonuçlar %95'lik güven aralığında ve anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalaması 48.20±13.71 yıldır. Araştırma grubunun %57.7'si kadın, %72.4'ü fazla kilolu, %88.7'si evli, %56.5'ini ilkokul ve altı eğitim düzeyinde, %47.7'si işçi ya da memur, %83.7'si il ya da ilçede yaşayan hastalardır. Araştırma grubundaki hastaların ilk görüşmeden 6 hafta sonra %48.1'inin ameliyata karar verdiği %38.1'inin ameliyat olduğu saptanmıştır. Araştırma grubunun VAS puan ortalaması 8.78±0.81, OBAÖ toplam puan ortalaması 38.97±7.20, RMFDF toplam puan ortalaması 20.60±3.08, cerrahi tutum indeksi puan ortalaması 40.49±23.27 olarak bulundu. SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin alt boyut puan ortalamaları sırasıyla; fiziksel fonksiyon: 6.65±12.39, fiziksel rol güçlüğü:2.19±10.14, ağrı: 13.67±13.62, genel sağlık: 33.94±15.20, vitalite: 19.79±14.44, sosyal fonksiyon: 22.12±17.79, emosyonel rol güçlüğü: 6.97±22.40, mental sağlık: 33.8±18.16, fiziksel özet skor 23.56±4.27 ve mental özet skor 30.05±6.78 olarak belirlendi. Ameliyata karar verme durumu ile OBAÖ, RMFDF, VAS puanlaması ve cerrahi inanış-tutum indeksi puanı ve SF-36 Yaşam Kalitesi ölçeğinin fiziksel rol güçlüğü ve genel sağlık alt boyut puanları dışındaki diğer alt boyutlar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır. Fonksiyonel yetersizliği, ağrı şiddeti ve cerrahiye inanış tutum puanı yüksek ve yaşam kalitesi düşük olan hastaların ameliyata daha fazla oranda karar verdiği belirlenmiştir. Ameliyata karar verme durumu ile eğitim düzeyi ve yaşanılan yer arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Eğitim düzeyi düşük ve köy/kasaba gibi yerlerde yaşayan hastaların daha fazla ameliyat karar verdiği saptanmıştır.Sonuç: Araştırma sonucunda lomber disk hernili hastaların fonksiyonel durumlarının ve yaşam kalitelerinin kötü ve ağrı şiddetinin yüksek olduğu saptanmıştır. Fonksiyonel durum ve yaşam kalitesinin ameliyata karar verme sürecini etkilediği belirlenmiştir. Fonksiyonel yetersizliği ve yaşam kalitesi kötü olan hastalar daha yüksek oranda ameliyat olma kararı vermiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda; cerrahi tedavi planlanan hastalara; hastalığın niteliği ve uygulanacak tedavi seçenekleri, anestezi uygulamasına ilişkin merak edilen konular, cerrahi girişimin türü, riskleri, elde edilecek yararlar, gelişebilecek komplikasyonlar ve cerrahi tedaviyi kabul etmemesi durumunda ileride ortaya çıkabilecek sorunların hastanın anlayabileceği bir dille anlatılması ve hastaların ameliyata karar verme sürecinde hemşirelerin de etkin rol alacağı eğitim programlarının düzenlenmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Lomber Disk Hernisi, Yaşam Kalitesi, Fonksiyonel Durum, Ameliyata Karar Verme.

SUMMARYEffect of functional disability and quality of life in patients with lumbar disc herniation in the surgical decision-making processObjective: This descriptive and cross-sectional study was planned and implemented with the aim to determine the effect of functional disability and quality of life in patients with lumbar disc herniation in the surgical decision-making process.Material and Method: The study sample consisted of 239 patients who applied to the Neurosurgery Outpatient Clinic of Manisa Merkez Efendi State Hospital between July 01, 2013 and January 31, 2014 with the diagnosis of lumbar disc herniation, who were proposed surgery as a result of the examination and selected in accordance with the limitations. The patient identifying personal information form, the surgical belief - attitude index, the Visual Analogue Scale (VAS), Oswestry Low Back Pain Scale (OLBPS), the Roland-Morris Functional Assessment Form (RMFDF) and the SF-36 Quality of Life Scale was used as the data collection tool in the study. Data of the study was collected using the face to face interview technique after obtaining approval of the ethics committee and verbal consents of the patients. The questionnaires were filled in an average time of 20 to 25 minutes. The patients were phoned and asked whether or not they took the decision of surgery and their current health conditions were questioned 6 weeks after the collection of the study data, and answers given by the patients were recorded by the researcher. Data was analysed using the SPSS 15.0 package program. It was analysed with the Kolmogorov-Smirnov test whether or not data demonstrated a normal distribution. It was determined that the distribution of variables was not normal, and non-parametric tests were used in the analyses. Average (minimum-maximum) and standard deviation was used for descriptive statistics of the continuous variables and number and percentage was used for descriptive statistics of the categorical data. Comparison of the two groups in the analytic findings was performed using the Mann-Whitney U and chi-square test from the univariate analyses. A logistic regression model was created for surgical decision making and having surgery in the multivariate analytical model. Variables, found significant in the univariate analyses in these models, were tested in the model. Findings obtained were given in the form of odds ratio (95% confidence interval). Results were found to be at 95% confidence interval and p <0.05 significance level. Results: The mean age of the patients participated in the study is 48.20 ± 13.71 years. 57.7% of the study group were female, 72.4% were overweight, 88.7% were married, 56.5% were with primary school or lower education level, 47.7% were workers or civil servants, 83.7% were those living in cities or towns. It was determined that 48.1% of the patients in the study group decided on surgery 6 weeks after the first meeting and 38.1% had surgery. The mean VAS score of the study group was found as 8.78±0.81, the OLBPS total mean score as 38.97 ± 7.20, the RMFDF total mean score as 20.60 ± 3.08, the mean score of the surgical attitude index as 40.49±23.27. The sub-scale mean scores of the SF-36 Quality of Life Scale were found as follows; physical functioning: 6.65±12.39, physical-role functioning: 2.19±10.14, bodily pain: 13.67±13.62, general health: 33.94±15.20, vitality: 19.79±14.44, social functioning: 22.12±17.79, emotional role functioning: 6.97±22.40, mental health: 33.8±18.16, physical summary scores 23.56±4.27 and mental summary scores 30.05±6.78, respectively. No statistically significant difference was found between the status of deciding on surgery and the OLBPS, RMFDF, VAS scores and the surgical belief-attitude index score other sub-scales outside the physical role functioning and general health sub-scales of the SF-36 Quality of Life Scale. It was discovered that the rate of deciding on surgery was higher in patients with higher scores of functional disability, pain intensity and surgical belief-attitude and with lower scores of quality of life. A statistically significant difference was found between the status of deciding on surgery and level of education and place of living. It was found out that the rate of deciding on surgery was higher in patients with lower levels of education and living in areas such as villages/towns.Conclusion: As a result of the study, it was found out that functional status and quality of life of patients with lumbar disc herniation was poor and their pain severity was higher. It was determined that functional status and quality of life affected the surgical decision-making process. Patients with poor functional status and quality of life decided to have surgery in a higher proportion. In line with the findings obtained from the study; it is recommended to explain patients scheduled for surgical treatment; nature of the disease and possible treatment options, issues of concern related to anaesthesia, type of surgical intervention, risks and benefits to be obtained thereof, possible complications and problems that may arise in the future in case of non-acceptance of the surgical treatment to patients for whom a surgical treatment is planned in an understandable language and to organize training programs in which nurses will take part actively in the surgical decision-making process. Keywords Lumbar Disc Hernia, Quality of Life, Functional Status, Surgical Decision-Making.