Kırk yaş ve üzeri erkeklerin prostat kanseri taramalarına yönelik bilgi düzeyleri ile sağlık okuryazarlıkları arasındaki ilişki

Abstract

ÖZET Amaç: Bu araştırmada, kırk yaş ve üzeri erkeklerin prostat kanseri taramasına yönelik bilgi düzeyleri ile sağlık okuryazarlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı kesitsel tipte olan araştırmanın evreni Manisa il merkezinde bulunan üç Aile Sağlığı Merkezi'ne (ASM) kayıtlı 40-70 yaş grubundaki erkeklerden oluştu (N=16417). Araştırmanın örneklemini ise bu üç ASM bölgesindeki 501 erkek oluşturdu (n=501). Araştırmanın örneklemi belirlenirken Epı Info 2000 programında, Türkiye'de erkek cinsiyetine özgü prostat kanserinin beklenen prevalansı %21 alınarak, 0,05 sapma payı ve %99 güven aralığında ulaşılması gereken en küçük örneklem sayısı hesaplandı. Araştırmada veri toplamada `Sosyo-demografik Bilgi Formu`, `Prostat Kanseri Taramasına Yönelik Bilgi Skalası` ve `Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği` kullanıldı. Verilerin değerlendirilmesi SPSS 15,0 (Statistical Package For Social Science) istatistik analiz programı ile yapıldı. Bulgular: Araştırma grubundaki erkekler 40-70 yaş aralığında olup yaş ortalamaları 52,04±8,40'dir. Katılımcıların %74,1'i orta seviyede gelire sahip, %27,7'si lise mezunu, %92,6'sının sosyal güvencesi bulunmakta ve %26,9'u emeklidir. Araştırmaya katılan erkeklerin Prostat Kanseri Taramasına Yönelik Bilgi Skala (PKTYBS) puan ortalamasının 3,85±2,05 puan ile `yetersiz` düzeyde olduğu ve Sağlık Okuryazarlığı Ölçek (SOÖ) puan ortalamasının (80,87±16,03) `az zorluk çekiyorum` düzeyinde olduğu belirlendi. Katılımcıların PKTYBS puanı ile SOÖ puanı arasında pozitif yönde orta düzeyde ilişki olduğu saptandı (r=0,693, p=0,00). Erkeklerin PKTYBS puan ortalamalarındaki değişikliğin %48'inin SOÖ puan ortalaması ile açıklandığı saptandı (r=0,693 R2=0,48 p<0,001).Sonuçlar: Çalışma sonucunda, erkeklerin prostat kanseri taramalarına yönelik bilgi düzeylerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinden etkilendiği belirlendi.

ABSTRACTObject: It's aimed to examine relationship between knowledge level of men over forty years old on medical screening of prostate cancer and healthcare literacy of them in this study. Materials an Methods: This research descriptive is planned. Universe of the research is consisted from men aged from 40 to 70 years old who are registered to 3rd Family Health Center (FHC) where in Manisa city center (N=16417). The sample of the study is consisted from 501 men in these three region (n=501). In determining sample of the study, the minimum number of sample is calculated that should be 5 % deviation and 99 % confidence range by getting expected prevalence of prostate cancer specific to male gender in Turkey in Epi Info 2000 program. `Socio-Demographical Information Form`, `Knowledge Scale Directed to Screening of Prostate Cancer` and `Scale for Health Literacy` are used for data collection. Analyzes of research is performed by SPSS 15,0 (Statistical Package for Social Science) statistical analyze program. Findings: Men in the study group are in 40-70 age range and the average age is 52,04 ± 8,40, 74,1 % of participants have middle income level, 27,7 % of them graduated from high school, 92,6 % of them have social security and 26,9 % of them are retired. Average score for Knowledge Scale for Screening Prostate Cancer (KSSPC) is determined as inadequate level with 3,85±2,05 point and Healthcare Literacy Scale (HLS) is determined on `having little difficulty` with 80,87 ± 16,03 average point. A positive middle level relation is determined between KSSPC score and HLS score of participants (r=0,693, p=0,00). Difference on average point of KSSPC of men is explained by 48 % average point of HLS (r=0,693 R2=0,48 p<0,001).Results: As a result of the study it's determined that knowledge level on screening of prostat cancer of men is effected by level of healthcare literacy.