Tip 1 diyabetli kardeşi olan sağlıklı çocukların davranışlarının ve etkileyen faktörlerin incelenmesi

Abstract

Amaç: Bu araştırma, Tip 1 Diyabetli kardeşi olan sağlıklı çocukların davranışlarının ve etkileyen faktörlerin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.Gereç ve Yöntem: İlişkisel tarama ve analitik türde olan araştırma, üç hastanenin Çocuk Endokrin Polikliniklerinde kayıtlı Tip 1 Diyabetli çocukların anneleri (n=147) ve sağlıklı kardeşlerden (N=634) yaşları 7-18 arasında olan, herhangi bir kronik hastalığı olmayan ve çalışmaya katılmayı kabul eden n=147 sağlıklı kardeş ile yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında; `Çocuk ve Aile Tanıtım Formu`, `Kardeş Problemleri Anketi`, `Schaeffer Kardeş Davranışı Değerlendirme Ölçeği (SKDDÖ)-Kardeş ve Anne Formları` kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, ortalama±standart sapma ve yüzde dağılımları, Kruskal Wallis, Mann Whitney U ve Ki-kare testleri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan sağlıklı kardeşlerin yaş ortalaması 12,30±3,4 olup, %54,4'ü kız, %53.1'i diyabet yönetimi konusunda eğitim aldığı saptanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, diyabet yönetimi konusunda eğitim almış olan sağlıklı kardeşlerin Tip 1 diyabetli kardeşleriyle daha az problem yaşadıkları belirlenmiştir (p=0.025; p<0.05). Sağlıklı kardeşlere göre; SKDDÖ'i alt boyutlarına göre sağlıklı kardeşin Diyabet yönetimi konusunda eğitim alma durumu `Nazik Olma Boyutu`nu, `Birliktelik-İlgili Olma Boyutu`nu ve `Fiziksel Saldırganlık Boyutu`nu etkilediği (p<0.05); Tip 1 Diyabetli kardeşin okula gitme durumu `Birliktelik-İlgili Olma Boyutu`nu, eğitim durumu `Uzak Durma-Çekinme Boyutu`nu, `Birliktelik-İlgili Olma Boyutu`nu ve `Empati Boyutu`nu etkilediği belirlenmiştir (p<0.05). Annelere göre ise, SKDDÖ'i alt boyutlarına göre sağlıklı kardeşin yaşadığı yerleşim yeri `Birliktelik-İlgili Olma Boyutu`nu, diyabet yönetimi konusunda eğitim alma durumu `Nazik Olma Boyutu`nu, `Birliktelik-İlgili Olma Boyutu`nu ve `Fiziksel Saldırganlık Boyutu`nu etkilediği (p<0.05); diyabetli kardeşin okula gitme durumu `Birliktelik-İlgili Olma Boyutu`nu, eğitim durumu `Birliktelik-İlgili Olma Boyutu`nu ve `Fiziksel Saldırganlık Boyutu`nu, kan şekeri ölçümünü ve insülin uygulamalarını kendi kendine yapabilme durumu `Birliktelik-İlgili Olma Boyutu`nu etkilediği saptanmıştır (p<0.05). Anlamlılık p<0,05, p<0,01 ve p<0,001 düzeyinde değerlendirilmiştir.Sonuç: Araştırma sonucunda, Tip 1 diyabetli kardeşi olan sağlıklı çocukların davranışlarının diyabet yönetimi konusunda eğitim alma durumuna göre değiştiği, ayrıca birçok faktörden de etkilendiği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Tip 1 Diyabetli Çocuk, Sağlıklı Kardeş, Hemşirelik

Objective: This research was done with the aim of investigating the behaviours of healthy children who have a sibling with Type 1 diabetes and affecting factors.Material and Method: This relational screening and analytical research was carried out with the mothers (n=147) of Type 1 diabetic children who were registered in the Pediatric Endocrine Polyclinics of three hospitals and with the healthy siblings (N=634) who were between the ages of 7 and 18, who didn't have any chronic illnesses and accepted to take part in the research (n=147). Data collection tools were; `Child and Family Identification Form`, `Sibling Problems Questionnaire (KPA), `Schaeffer Sibling Behavioral Assessment Scale (SKDDO) – Sibling Forms and Mother Forms`. In the evaluation of the data; mean ± standart deviation (Mean±SD) and percentage distribution, Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U test and Chi-Square test were used. Findings: The average age of the healthy children included in the research was 12,30±3,4; 54,4% of them were females,and it was determined that 53,1% of them had training on diabetes management. As a result of the analyses made, it was determined that healthy siblings who received training on diabetes management had less problems with their Type 1 diabetic siblings (p=0.025; p<0.05). For healthy siblings; according to the subdimensions of SKDO, the condition of healthy sibling's having training on diabetes management affected `Being Polite Dimension`, `Togetherness-Caring Dimension` and `Physical Aggression Dimension` (p<0.05); the condition of Type 1 diabetic sibling's attending to school affected `Togetherness-Caring Dimension`, educational status affected `Aloofness-Abashment Dimension`, `Togetherness-Caring Dimension` and `Empathy Dimension` (p<0.05). For mothers; according to the subdimensions of SKDO, the place where healthy sibling lived affected `Togetherness-Caring Dimension`, the condition of having training on diabetes management affected `Being Polite Dimension`, `Togetherness-Caring Dimension` and `Physical Aggression Dimension` (p<0.05); the condition of diabetic sibling's attending to school affected `Togetherness-Caring Dimension` , educational status affected `Togetherness-Caring Dimension` and `Physical Aggression Dimension`, the status of checking blood glucose and performing insulin practices by himself affected `Togetherness-Caring Dimension` (p<0.05). Significance was found as p<0,05, p<0,01 and p<0,001.Conclusion: This research showed that the behaviours of healthy children who have a Type 1 diabetic sibling change according to their status of having any training on diabetes management and that their behaviours are also affected by a lot of factors. Key Words: Type 1 Diabetes Child, Healthy Sibling, Nursing