Demans bakım ve destek programı` nın bakım verici yüküne, hasta ve bakım vericinin nöropsikiyatrik semptomları ve yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, demans hastalarının bakım vericilerine uygulanan Demans Bakım ve Destek Programı'nın bakım vericilerin yüküne, hasta ve bakım vericilerin nöro-psikiyatrik semptomlarına ve yaşam kalitelerine etkisinin incelenmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Çalışma; randomize, kontrollü ön test-son test düzeninde prospektif deneysel tipte bir araştırmadır. Çalışmaya 70 hasta ve 70 bakım verici alındı. Girişim grubuna (n=36) dört aylık yapılandırılmış program uygulanırken kontrol grubuna (n=34) standart bakım uygulandı. Araştırma Temmuz-Kasım 2016 tarihleri arasında Manisa Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Nöroloji Polikliniği'ne bağlı Demans Polikliniği'nde yürütüldü. Çalışma 62 hasta ve bakım vericiyle (girişim grubu n=32; kontrol grubu n=30) tamamlandı. Veriler bakım vericiler için Bakım Yükü Ölçeği, Yaşam Kalitesi SF 36 Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği, Beck Anksiyete Ölçeği ile toplandı. Hastaların verileri ise Alzheimer Hastalığı Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Nöropsikiyatrik Envanter ile toplandı. Hastaların ve bakım vericilerin tanıtıcı bilgilerinin sayı-yüzde dağılımları yapıldı. Verilerin analizinde ki-kare, t testleri, Wilcoxon işaretli sıra testi, Mann Withney U testleri kullanıldı.Bulgular: Girişim grubundaki bakım vericilerin grup içi puanları karşılaştırıldığında bakım yükü ve anksiyete ölçek puanlarında anlamlı azalma, yaşam kalitesi puanlarında anlamlı artma görüldü (bakım verici yükü p=0,003; yaşam kalitesi fiziksel özet puanı p=0,003; yaşam kalitesi mental özet puanı p=0,016; anksiyete p=0,003). Kontrol grubu bakım vericilerin grup içi puanları değerlendirildiğinde, depresyon puanlarında anlamlı artma saptandı (p=0,047). Girişim grubundaki hastaların grup içi puanlarına bakıldığında; yaşam kalitesi puanlarında artma, nöropsikiyatrik envanter puanlarında azalma görülse de aradaki fark anlamlı değildi (yaşam kalitesi p=0,483; NPI p=0,067). Kontrol grubu hastaların grup içi puanlarında ise yaşam kalitesi puanlarında anlamlı azalma, nöropsikiyatrik semptom puanlarında ise anlamlı artma saptandı (yaşam kalitesi p=0,037; NPI p=0,001). Girişim ve kontrol gruplarındaki bakım vericilerin gruplar arası karşılaştırılmasında son testte bakım yükü, yaşam kalitesi, depresyon ve anksiyete puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptandı (bakım verici yükü p=0,024; yaşam kalitesi fiziksel özet puanı p=0,010; yaşam kalitesi mental özet puanı p=0,001; depresyon p=0,000; anksiyete p=0,001).Sonuçlar: Bu çalışma sonucunda Demans Bakım ve Destek Programı'nın hem hasta hem de bakım verici bireyler üzerinde etkili olduğu görüldü.

Objectives: In this research was to examine the effectiveness of Dementia Care and Support (DCS) Program for caregivers to a person with dementia on both client and caregivers' quality of life, neuropsychiatric symptoms, and caregivers' burden.Methods: The present is randomized controlled pre test- post test longitudinal trial. The present was included, seventy caregivers and seventy clients. The intervention group (IG) (n=36) received Dementia Care and Supported Programme, and the control group (CG) (n=34) received routine care pro¬gram. Data were collected between July and November 2016 and at Manisa Celal Bayar University Hafsa Sultan Hospital; Dementia Outpatient Clinic was conducted in depending on the Neurology Department. The present was finished sixty caregivers and sixty clients (IG n=32; CG n=30). Data for caregivers were collected by using Zatit Caregiver Burden Care Inventory, Quality of Life SF36, Beck Depression Inventory, and Beck Anxiety Inventory. Data for clients were collected by using The Quality of Life Scale for Patients with Alzheimer's Disease and Neuropsychiatric Inven¬tory Questionnaire. Percent and frequency were calculated for caregivers and clients. The data were analyzed by using the t-test, Chi-square test, Wilcoxan Signed Ranks, Mann Withney U analysis. Results: When the pretest-posttest scores of intervention group caregivers were compared, it was appeared the decrease of both caregiver burden and anxiety scores, and the increase in quality of life scores in IG. Also, it was found statistically significant difference between these variables (burden care p=0,003; quality of life on physical p=0,003; quality of life on mental p=0,016; anxiety p=0,003). There were statistically significant pretest-posttest scores worsening caregiver depression of caregivers in CG (depression p=0,047). Also, there were not statistically significant pretest-posttest scores increase quality of life and decrease Neuropsychiatric symptoms clients in IG (quality of life p=0,483; NPI p=0,067). There were statistically significant pretest-posttest scores change client quality of life and Neuropsychiatric symptoms in CG (quality of life p=0,037; NPI p=0,001). On the other hand, it was showed that caregiver burden, quality of life, depression and anxiety scores were statistically significant difference between the intervention and control (burden p=0,024; quality of life on physical p=0,010; quality of life on mental p=0,001; depression p=0,000; anxiety p=0,001).Conclusions: These findings provide evidence that the Dementia Care and Support (DCS) program effects on outputs of both clients with dementia and their family caregivers.