Bor endüstri atıklarının değerlendirmesi

Abstract

ÖZET Yeryüzünde % 5.1 0`3 oranında bor minerali bulunmaktadır. Bor minerallerinin ve bileşiklerinin üretimini büyük ölçüde ABD ve Türkiye gerçekleştirmektedir. Türkiye dünya bor mineralleri rezervinin % 65'ine sahiptir. Bununla birlikte Türkiye'de bor endüstrisi giderek gelişmektedir. Bu gelişmeye paralel olarak bor endüstri atıklarının çevreye zararlı etkileri de ortaya çıkmıştır. Bu bulgulardan sonradır ki atıkların zararını en aza indirilmesi çalışmaları başlatılmıştır. Çalışmalarla ilgili araştırmaları iki başlık altında; atıkların içindeki bor konsantrasyonunu azaltma ve atıkları sanayi sektöründe kullanarak ekonomiye kazandırma şeklinde incelemek mümkündür, incelemelerden birincisi ile ilgili yürütülen çalışmalar maliyeti yükselttiğinden dolayı şimdilik uygulamadan uzaktır, ikincisi ile ilgili çalışmalar ise sanayide yeni sektörlerin oluşmasını sağladığı gibi, bazı sanayi sektörlerinde kaliteyi arttırmakla birlikte maliyeti düşüreceği için daha çekici görülmektedir. Yapılan bu araştırmada Kütahya-Emet (Espey) açık işletme yöntemiyle çıkarılan kolemanitin konsantiratör 25 mm elekaltı atığı ile, Etibank'ın aynı yöntemle çıkardığı tinkalin konsantratör 25 mm elekaltı atığı ile boraks pentahidrat ( I ve II) fabrikalarının 3 mm eleküstü atıklarının inşaat sektöründe ( inşaatlar için yatay delikli fabrika tuğlası) kullanarak maliyeti düşürülmesi ile birlikte kalitenin yükseltilmesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla farklı oranlarıdaki atıklar tuğla kili toprağına katılarak kimyasal, fiziksel ve mekanik deneyler yapılmış ve Türk Standartlarıyla karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak yapılan bu araştırma ile Kütahya-Emet (Espey) kolamenit konsantratör 25 mm elekaltı atığının tuğla kili toprağına katkı için kullanılamıyacağı, Eskişehir- Kırka boraks atıklarının bu sektörde kullanılabileceği gösterilmiştir.

ABTRACT The amount of bor minerals on the earth is about %5 10`3 The production of boron minerals of compounds are mostly performed in USA and Turkey. Turkey has got approximately % 65 of the boron minerals resources on the earth. Boron industry is developing continuously at Turkey. Depending on this parelel development, the harmful! effects of boron in dustry wastes to environment have been occurred. The effect of this wastes on the plants, fishes, people and other animals has been investigated in the leterature. After this findings the studies of making the damages of these wastes minimum have been starded. The researches related to the improvement of the ecological equilibrium can be classified in to two groupb- the decreasing of the boron consantration in the wastes and the recycling process of them for the industrial sector. The previous one has a low applicability due to the high costs. The later has been more attractive because it provides to have new sectors in the industry and increases the quality in some industrial sector. in this research studies on decreasing the cost, using consentretor 25 mm undersieve waste of colemanite wich is mined by Etibank at Kütahya - Emet (Espey) via open pit-mine project and the consentretor 25 mm undersieve waste of tincal which is mine by Etibank of Eskişehir- Kırka with the same method and 3 mm oversieve wastes of boraks penthahidrate (I and II) factories in the construction sector (horizontio! coring soil) as well as increasing the quality are conducted. For this prupose different rates of wastes were added in to horizontial coring clay soil. Chemical, Physical and mechanics testes performed on bricks clay soil an honizantiol coring bricks blends and the results were compared with Turkish standards. Consequently by this research it is determined that the consantretor 25 mm undersieve colamanite waste of Kütahya - Emet (Espey) waste can not be used as an additive for in bricks clay soil, the borates wastes of Eskişehir - Kırka may be used in this sector.