Bazı Angiospemae`lerde anterlerin polen üretim miktarları ile polen morfolojileri üzerine araştırmalar

Abstract

IV BAZI ANGIOSPERMAE'LERDE ANTERLERİN POLEN ÜRETİM MİKTARLARI İLE POLEN MORFOLOJİLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Anahtar Kelimeler : Angiospermae, Polen üretimi, Polen morfolojisi, OZ Bu çalışmada 30 Angiospermae taksonunda anterlerin polen üretim kapasiteleri ile polen morfolojileri araştırılmıştır. Genelde farklı familyalara ait olan bu taksonlarm 20 adedi tür düzeyinde 10 adedi ise varyete düzeyindedir. Polen üretim miktarlarının belirlenmesi için her tür ve varyetenin maksimum çiçeklenme periyodlarında, henüz açılmamış olan çiçek tomurcuklarından rastgele 10'ar adet stamen seçildi. Bunların filament ve anter uzunlukları ayrı ayrı ölçüldükten sonra her bir anter, üzerlerinde bir damla `lactophenol anilin blue` bulunan lamlara ayrı ayrı konuldu. Bu anterler temiz toplu iğnelerle parçalanarak polenlerin lam üzerinde homojen yayılması sağlandı. Daha sonra bu lamlar mikroskopta taranarak polenler tek tek sayıldı ve her taksona ait bir anterin ortalama polen miktarları hesaplandı. Bu miktarlar taksonlarda şu şekilde bulundu : Ranunculus muricatus 58, Malva sylvestris 67, Aporacactus flagriformis 103, Alcea pallida 103, Cestrum purpureum 161, Ocimum basilicum 612, Caesalpinia pulcherrima 964, Convolvulus arvensis 1.450, Eucalyptus camaldulensis 1.595, Tillia plytiphyllos 2.190, Elaeagnus angustifolia 2.643, Lonicera periclymenum 3.939, Punica granatum 3.972, Raphanus raphanistrum 6.048, Lıgustrum vulgare 5.759, Capsicum annuum 6.293, Philadelphus coronarius 7 AM, Olea europaea 8.208, Sophora japonica 13.932 ve Erythrina christa-galli 17.961. Zea mays conv. indentata ticari varyeteleri arasında ise 102 no'lu varyetenin en düşük (796), 109 no'lu varyetenin ise en yüksek (1607) oranda polen ürettiği anlaşıldı. Ortalama polen sayısı ise 1195 olarak hesaplandı. Polen morfolojilerini belirlemek için de her taksonun tam açılmış çiçeklerinden olgun polenler alındı. Bunların Wodehouse yöntemiyle daimi preparatları hazırlandı. Işık mikroskobunda polenlerin özellikleri belirlendi, gerekli morfolojik ölçümleri (polar ve ekvatorial eksen uzunlukları, ekzin ve intin kalınlıkları, por ve kolpusların uzunluk ve genişlikleri gibi) alındı. Daha sonra otomatik mikrofotoğrafi cihazıyla fotoğrafları çekildi. Sonuçta, polen üretimi ve polen morfolojileri açısından türler ve varyeteler arasında önemli farklar bulundu. Bu farklar Zea mays conv. indentata ticari varyeteleri arasında daha az olarak tesbit edildi. Anterlerin polen üretim miktarlarının, anter ve polen boyutlarıyla yakından ilgili olduğu görüldü. Yani, büyük boyutlu anterler ile küçük boyutlu polenlere sahip anterlerin daha fazla miktarda polen ürettikleri anlaşıldı. Ayrıca bu çalışma ile, adı geçen bitkilerin polinasyon biyolojilerinin anlaşılmasına ve polen atlaslarının hazırlanmasına katkı sağlandı.

m INVESTIGATIONS OF POLLEN PRODUCTION AND POLLEN MORPHOLOGY OF THE ANTHERS IN SOME ANGIOSPERMAES Key Words : Angiospermae, Pollen production, Pollen morphology. SUMMARY In this study, the anther pollen production capacity and pollen morphology of 30 Angiospermae taxa were investigated. These taxa which generally belonging to different families are 20 species bases and the others varieties bases. 10 anthers of each species and varieties from their nonmatured reproductive organs were randomly selected in their maximum blooming period in order to measure their pollen poduction. The anthers were taken on the lams containing a drop of `lactophenol anilin blue` dye following that the length of each filament and anther was measured seperately. They are blowed up with a pin to distribute them homogeneouslly on lams, finally they are counted directly under the light microscope and the averages are calculated and presented as below. Ranunculus muricatus 58, Malva sylvestris 67, Aporacactus flagriformis 103, Alcea pallida 103, Cestrum purpureum 161, Ocimum basilicum 612, Caesalpinia pulcherrima 964, Convolvulus arvensisi 1450, Eucalyptus camaldulensis 1595, Tillia plytiphyllos 2190, Elaeagnus angustifolia 2643, Lonicera periclymenum 3939, Punica granatum 3972, Raphanus raphanistrum 6048, Ligustrum vulgare 5759, Capsicum annuum 6293, Philadelphus coronarius 7417, Olea europaea 8208, Sophora japonica 13932 and Erythrina christa-galli^796^. The variete coded 102 with the lowest count (796) and the one coded 109 with the highest one (1607) were found among the Zea mays conv. indentata commercial varieties in comparison of their pollen production. The mean of pollen production is 1 195 count. The matured pollens were taken from fully blossomed flowers of each taxa for defining their pollen morphology. Their photos by microphotography eguipment. The parameters such as the lengths of polar and equatorial axis, thickness of exine and intine, length and width of pore and colpus were measured their morphologic characterization, in the light microscopy. Finally, the important differences in pollen production and morphology were observed among investigated species and varieties. However, the less differences were observed among Zea mays conv. indentata commercial varieties. It was found that the amount of pollen production has been closely related to dimensions of anthers and pollen. This correlation was due to either the larger or smaller anthers and pollens. Moreover, a contribution to understanding their pollination biology and pollen atlas were made in this study.