Fen bilimleri öğretiminde kavram haritaları üzerine deneysel bir çalışma

Abstract

ÖZET Çalışmamız özellikle Fen ve sayısal beceri gerektiren derslerde oldukça geri olan ülkemizde, şartlar ve imkanlar gözönünde bulundurularak ve bu şartlar dikkate alınarak bu alandaki geri kalmışlığın önüne geçmek ve yolumuzda hızlı adımlarla ilerlemeye katkıda bulunmak için hazırlanmıştır. Bu çalışmanın amacı; Fen Bilgisi derslerinde bir yöntem olarak kullanılan Kavram Haritalarının, öğrencilerin Fen Bilgisi dersine yönelik anlayış ve tutumlarının diğer klasik yöntemlere (özellikle düz anlatım) göre öğrenci başarısını ve öğrenilen kavramların hatırlanabilirliliğine etkisinin araştırılmasıdır. Maalesef Türk Milli Eğitiminin temel ilkelerinde belirtilen ; ` yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılır` maddesinin tam uygulanmaması, ` her derece ve türdeki ders programları ve eğitim metotlarıyla ders araç ve gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere çevre ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilir. Eğitimde verimliliğin arttırılması ve sürekli olarak gelişme ve yenileşmenin sağlanması, bilimsel araştırma ve değerlendirmelere dayalı olarak yapılır. Bilgi ve teknoloji üretmek ve kültürümüzü geliştirmekle görevli eğitim kurumları gereğince donatılıp güçlendirilir.` Şeklindeki bir diğer maddenin şu an hakkıyla uygulanamaması ve sonucunda şehirlerdeki okullarla köy okulları arasında eğitim seviyesi bakımından bir uçurum meydana getirmiştir. Biz de bu çalışmamız vasıtasıyla öğretimin yöntem ve teknik boyutundaki etkinliğini artıracak Kavram Haritaları yönetiminin ve bu yöntemin faydalarının ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Yapılan bu deneysel çalışma 1999-2000 öğretim yılında Aksaray İli, Merkez İlçesi, Tatlıca Köyü İlköğretim Okulundan 6-A ve 6-B sınıflarında okuyun toplam 75 öğrenci üzerinde yapılmıştır. Bu öğrencilerden 6-A sınıfında olanlar deney grubunu, 6-B sınıfında olanlar kontrol grubunu teşkil etmektedir. Çalışmanın ilk aşamasında öğrencilerin sosyo-ekonomik, kültürel ve ailelerinin eğitim düzeylerini belirlemek amacıyla bir anket düzenlenmiştir. Anket soruları istenilen bilgilerin alınması amacıyla belirleyici bir nitelik taşımaktadır. Şöyle ki; öğrencilerin yaşları, cinsiyetleri, babalarının eğitim durumları, annelerinin eğitim durumları, ailelerinin ortalama aylık gelirleri, evlerinde kendilerine ait bir çalışma odalarının olup olmadığı, çalışmaları esnasında kimin yardımcı olduğu, Fen Bilgisi dersini ne kadar sevdikleri, Fen Bilgisi dersinde kendilerini ne kadar başarılı buldukları, ders dışında Fen Bilgisi ile ilgili materyalleri izleme sıklıkları, Fen ödevlerini zamanında yapıp yapmadıkları, ileride hangi mesleği seçmek istedikleri ve hangi alanlarda çalışmaktan zevk aldıkları sorulmuştur. Araştırma için 6. Sınıf ` Görme Olayı ve Göz Sağlığı` konusu seçilmiştir. Her iki gruba da hazır bulunuşluk ve bilgi seviyelerini ölçmek amacıyla ön test uygulanmıştır. Uygulanan ön test sonuçlarına göre öğrenciler arasında bilgi seviye farkı olmadığı görülmüştür. Konu deney grubunda Kavram Haritası yöntemiyle kontrol grubunda ise klasik yöntemlerle (özellikle düz anlatım) işlenmiştir. Bu uygulama için 6 ders saati ayrılmıştır. Deney grubundaki öğrencilerle Kavram Haritalarıyla ders işlenirken, ayrılmış olan 6 ders saatinin ilk iki ders saatinde boş birer Kavram Haritası ( Kavram Haritası 1) dağıtılmış ve bu boş kavram haritası öğrencilerle birlikte doldurulmuştur. İkinci iki saatte yarı boş Kavram Haritası ( Kavram Haritası 2) verilmiş ve öğrencilerin kendi aralarında birer tartışma grubu oluşturarak ve fikir alış-verişinde bulunarak doldurmaları istenmiştir. Son iki saatte ise dolu Kavram Haritası öğrencilerle birlikte incelenmiş, eksikliklerini ve yanlışlıklarını görmeleri sağlanmıştır. Kontrol grubundaki öğrencilerle ise 6 ders saati boyunca konu düz anlatım metoduyla ve hiçbir şekilde yöntem zenginliğine gitmeden işlenmiştir. Her iki grupta da konuların işlenmesi tamamlandıktan sonra içerisinde açık uçlu soruların da bulunduğu geçerliliği ve güvenirliliği önceden belirlenmiş olan 15 soruluk bir test uygulanmıştır. Son test sonuçlarında deney grubundaki öğrencilerin Kavram Haritalarıyla gerek bu sene gerekse önceki senelerde (uygulama sırasına kadar) herhangi bir aşinalığı olmamasına rağmen kontrol grubundaki öğrencilerden daha fazla puan aldıkları tespit edilmiştir.Ve son olarak 6 hafta sonra kontrol grubu ve deney grubundaki öğrencilere `Görme olayı ve Göz Sağlığı` konusunda geliştirdiğimiz ünite testi (hatırlama testi) tekrar verilmiştir. Yine deney grubundaki öğrencilerin kontrol grubundaki öğrencilerden daha fazla puan aldıkları saptanmıştır. Çalışmamızda anket, test yöntemi ve istatistiki hesaplamalarda t testi ve bilgisayar ortamında SPSS kay-kare kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara dayanarak çıkarılan sonuçlar şu şekilde özetlenebilir: -Kavram Haritalarının kullanıldığı dersin sonucunda öğrencilerin Fen Bilgisi dersine karşı tutum ve davranışları olumlu yönde gelişmiştir. -Kavram Haritalarının kullanımı sonucunda, öğrencilerin kavramları klasik yönteme göre daha fazla hatırladıkları ve doğru kullandıkları görülmüştür. -Kavram Haritaları ile ders anlatımı başarıyı pozitif yönde etkilemektedir. -Kavram Haritaları yöntemi ekonomik düzeyi düşük öğrencilerin oluşturduğu sınıflarda çok başarılı sonuçlar vermektedir -Kavram Haritalarının kullanımı, bu yöntemle hiç karşılaşmamış öğrencilerle işlendiği zaman yine çok olumlu sonuçlar vermektedir. VIII

SUMMARY Our programme has been prepeart to be usefull going ahead on the future way by fast steps and to prevent being undeveloped. Especially on science, an other lessons which are needed numerical skills; our country's already undeveloped on this topic. This condition is considered. The aim of this programme, to research effect of Concept Maps,`is a method using on science lessons` to recallablity of learned concepts and students success level in the classic method comparing as a new method Concept Maps of student's understanding an attitude on science lessons. Unfortunately, as determined in the main principles of Turkish National Education ` to measure the success is used advising service and objective measuring methods.` All lessons programmes education methods and studying materials are developed according to new technological upgrades. Increasing productivity and providing development on education is done up to scientific researches. The foundations of education which are on duty for developing our culture and to product new technologies must be more effective and be decked. But it's not like that, due to this reason there is big difference between city schools and village schools. We aim with this programme to proof advantage of Concept Maps Method. An experiment has been done with 75 students who are studying Tatlıca primary school in class 6-A and 6-B in Aksaray. Class 6-A was `Experiment group`, Class 6-B was `Control group`. At the beginning, an Inquiry's done to determine the level of social-economic, culturel and family education of the students. The questions have a specific quality to get informations which are needed. So that,, the questions include. Ages.sex, parents educational level, avarege income, studying room of the students, anyone assisting them or not, like science lessons or not, watching any materials, doing homework on time or not, what they want to be etc. As a subject for research `Eye health and See` is choosen for 6th class. A quiz is done for both groups to measure their evels. At the result, there is no difference. The experiment group's been studied the subject by using Concept Map method. The control group's been studied by using classic methods (Especially simple narration) six hours ( as a lesson time) are used for this practising. A blank concept map (Concept Map 1) is given to the students and asked them to fill it. In first two hours filled together. In second two hours, half blank Concept Map (Concept Map 2) ib given to the students an asked them to fill by discussing each other. In last two hours the (Concept Map 3) is controlled by us it there is a mistake or not. The control group's been studied by using classic method (simple narration) during six hours. After this, a test with 15 questions're given to the students. At the result of test, the experiment group had much more points than the control group even they have no practise before with Cncept Map method. At last, after 6 weeks, a unit test (remember test) is given to both groups. The subjecet's Eye health an See and one more it's determined that the expreiment group had much more points than the other. In our programme; Inquiry, test way, is used, t test used on statistics cashing up. And SPSS is used on Computer. After this research the result is: -Attitudes of the students developed to possitive way at the end of the studying by using Concpet Maps for science lessons. -After using Concepts Maps it's determined that students can remember and use correctly. -Narrating by using Concept Maps effects the success possitively. -The Concept Maps method had very successfull result especially the class which formed by students are low economic level. IX-The Concept Map method gives possitive result even with the students who never know this method before 'SSS^0''