Liman kapasite ve depolama alanlarının optimizasyonu

Abstract

ÖZET Limanların kapasitesinin hesaplanmasında makro - mikro projeksiyon yöntemiyle sosyo - ekonomik planlama esaslarına göre gemi ve kargo kapasiteleri saptanmıştır. Planlama dönemlerine göre kısa ve uzun dönemlerdeki kargo ve gemi kapasiteleri hesaplanarak yatırım planlaması yoluna gidilmiştir. Makro ve mikro projeksiyon, çoklu regresyon analizi teknikleriyle trafik kapasiteleri analiz edilmiştir. istatistiksel ve sayısal yöntemlerden elde edilen kapasitelere uygun olarak optimum rıhtım boyu ve depolama sahası boyutları saptanmıştır. Optimum rıhtım boyunun hesaplanmasında kullanılan teknik; bekleme hattı modellemesidir. Bu modelde; gemi varış ve servis dağılımları belirli bir bekleme hattı düzenine göre modellenmiş, servis ve tesisin boşta kalma maliyetleri dikkate alınarak rıhtım sayısı ile toplam maliyet ilişkisi kurulmuştur. Minimum toplam maliyete karşılık gelen rıhtım sayısı optimum olarak alınmıştır. Projeksiyon yıllarına yönelik olarak da rıhtım sayılarının optimum miktarları hesaplanmıştır. Konteyner depolama sahasının boyutlandırılmasında ise deterministik envanter modellemesi yöntemi uygulanmıştır. Stoklama (elde bulundurma) maliyeti ve stok sahası boş kalma (elde bulundurmama) maliyeti liman işletmelerinde uygulanan ücret tarifesi esasına uygun alınmıştır. Stoklanacak optimum sayıdaki konteynerin istif yüksekliğine göre stok sahası boyutlandırılmıştır. Stok sahasının projeksiyon dahilindeki günlük konteyner kapasitesi ve konteyner tutma süresi optimize edilerek bulunmuştur. Projeksiyon yıllarına ilişkin olarak da konteyner sahasının optimum büyüklüğü saptanmış ve mevcut gelişme alanının uygunluğu incelenmiştir. Geliştirilen matematik model, uygulama sahası olarak seçilen Alsancak Liman İşletmesi için uygulanmıştır. Limanın mevcut elleçleme kapasitesinin, rıhtım sayılarının ve konteyner stok sahasının projeksiyon yıllarına göre kaç yılına kadar hizmet verebileceği ortaya çıkarılmıştır. Liman tesislerinin yatırım ve işletme maliyetinin yüksek olması, gemi ve kargo istatistiklerindeki rastgelelik, liman planlama faaliyetlerinde minimum maliyetlere karşılık gelen en uygun boyutun matematiksel hesaplanması gereğini ortaya çıkarmış ve optimizasyon yöntemlerinin özellikle kullanımı istenen sonuçların elde edilmesine imkan sağlamıştır.

ABSTRACT In the calculation of seaport capacities, ship anda cargo capacities are determined using macro and micro projection methods as well as socio - economic planning principles. Short or long term cargo and ship capacities are calculated according to planning periods to maintain the investment budget. Traffic capacities are analysed by the use of macro and micro projection technics. Length of the port wharf and dimensions of the storage area are set appropriate to capacities, that are produced by statistical and numerical methods. Modelling of the waiting line is the technic used in calculating the optimum length of the wharf. In this model, ship arrivals and service distributions are shaped in a certain waiting line order; a relation between number of wharfs and total cost is defined considering service and idleness installation expenses. Number of wharfs answering to minimum total cost is fixed as optimum. The optimum numbers of piers are calculated according to the yearly projections. Inventory modelling method is used in dimensionning the container storage ares. This modelling is made according to as deterministic. Stocking (availability) expenses storage area idleness (unavailability) expenses are taken same as the prices listed in port societies. Storage area is dimensioned according to stack height of the optimum number of containers and handling equipment choice. Daily container capacity and container stock time of the stock area is calculated and optimized according to the projections. The optimum dimentions of the container site is calculated according to the yearly projections and the feasibility of the existing expansion site is evaluated. The developed mathematical model is applicated for the Alsancak Port. The handling capacity and sufficiency of container stock field and piers are evaluated with the yearly projections and so the servicable time of the port is calculated. High investment and m anagement costs as well as random s hip and cargo statistics have showed the necessity of mathematical calculations in seaport planning activities, for gaining optimum dimensions opposing minimum costs; and special usage of optimisation methods has revealed the desired results.