Kömür istatistikleri bazında Türkiye`nin 2000 yılı sonrası talep tahminleri

Abstract

Ill ÖZET Yüksek Lisans Tezi KOMUR İSTATİSTİKLERİ BAZINDA TÜRKİYE'NİN 2000 YILI SONRASI TALEP TAHMİNLERİ Ahmet AYBORAN Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Maden Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman : Yrd. Doç. Dr. Salih YÜKSEK Bu çalışmada, Türkiye kömür ithalatının ileri yıllardaki durumu belirlenmiştir. Bu amaçla, Türkiye'nin kömür istatistikleri, dünyadaki yeri ve ithalat nedenleri derlenerek incelenmiş, Türkiye'de farklı modellerle hesaplanan kömür talep tahminlerinin incelenmeleri yapılmış ve yeni yöntemler modellenerek tahmin projeksiyonları oluşturulmuştur. Dünya görünür kömür rezervi 509 milyar tonu taşkömürü olmak kaydıyla 984 milyar tondur. Fosil yakıtlar içinde kömür rezervleri %77 pay aldığı görülmektedir. Türkiye'nin kömür rezervi, dünya rezervi içinde %1 pay alırken, kömür üretimimiz %0.8, tüketimimiz ise %0.9 pay almaktadır. 2000 yılı itibariyle ülkemizde mevcut 9.5 milyar ton kömür rezervinin 68 milyon ton civarında üretimi gerçekleştirilirken, 78 milyon ton civarında ise tüketim gerçekleştirilmiştir. Buna göre ülkemizdeki kömür üretimi, tüketimimizi karşılayamamakta olduğundan ithalatla bu açık dengelenmektedir. Ülkemizdeki enerji planlama çalışmaları, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca Maed talep modeli kullanılarak yürütülmektedir. Maed talep modeline alternatif olarak yeni yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemlerin hesaplanmasındaIV miktarları kullanılmıştır. Bu veriler bilgisayar ortamında Excel programında şekillendirilerek ilk önce Extrapolasyon yöntemi, ikinci olarak Polinom Denklem yöntemi, bunu Malthusian Nüfus Modeli-A yöntemi ve Malthusian Nüfus Modeli-B yöntemleri takip etmiştir. Bu yöntemlere göre Malthusian Nüfus Modeli-B yöntemi ile elde edilen sonuçlar, geçmişte gerçekleşen değerlere az hata ile çok yakın çıkmıştır. Bu yöntem ile yapılan tahmin hesaplamalarında Türkiye'nin 2020 yılında kömür tüketimi 180, üretimi 150 ve ithalatı ise 27 milyon ton olacağı beklenmektedir. Bu sonuçlar, Maed talep modeli ile elde edilen sonuçların çok altında çıkmasına rağmen, geçmişte gerçekleşen değerlere göre kıyaslandığında hata oram çok az olduğu tespit edilmiştir. Geçmiş yıllarda Maed model programı ile elde edilen talep tahminleri, gerçekleşmelerin üzerinde olduğunu da belirtmek gerekir. Ülkemizde kömür başta olmak üzere değişik enerji kaynaklarına sahip olduğu halde tükettiği enerjinin %60'nı ithalatla karşılamaktadır. Bu nedenle kömür politikaları yeniden oluşturulmalı, üretim mümkün olduğu kadar öz kaynaklara dayandırılmalıdır. Dolayısıyla temiz kömür üretim teknolojileri ile yakma teknolojilerinin geliştirilmesi ve kullanımı için özen gösterilmelidir. Yapılan bu tahmin çalışmalarında Türkiye'deki kömür üretimimiz ileriki yıllarda da tüketimimizi karşılayamayacağı ve ithalatın yine canlı kalacağı tahmin edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Rezerv, Tüketim, Üretim, İthalat, Talep, Projeksiyon, Model, Maed, Kömür

ABSTRACT M. Sc. Thesis DEMAND PROJECTIONS OF TURKEY ON THE BASIS OF COAL STATISTICS AFTERWARDS THE YEAR 2000 AHMET AYBORAN Cumhuriyet University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Mining Engineering Supervisor : Assist. Prof. Dr. Salih YÜKSEK In this study, the situation of coal import of Turkey in the coming years was determined. For this purpose, coal statistics of Turkey, its position in the world and the reasons of import, were gathered and investigated, coal demand projections calculated with different models in Turkey were investigated and demand projections were formed by modelling new methods. While the external coal reserves of the world are 984 billion tons over 509 billion tons being the hard coal. Among the fossile fuels, coal reserves have 77.00% of shae. The coal reserves of Turkey take place as 1.00% inside coal reserves of the world, our coal production shares 0.80%, our consumption shares 0.90%. In contrary with 68 millon tons production of 9.5 billion tons coal reserves exist in our country, 78 million tons of consumption was actualized in the year 2000. Therefore, as the coal production in our country could not have coveredthe consumption, this shortage was balanced with import. Energy planning studies in our country were carried out by The Ministry Of Energy and Natural Sources by using Maed Demand Model. New Methods were improved as an alternative for Maed Demand Model. Coal consumption, productionVI and import data of the past, population values and individual demand amounts were used in the calculation of these methods. These data were shaped with excel program in computer medium, then firstly the Extrapolate Method and respectively Polinom Equation Method, Malthusian Population Model-A and Malthusian Population Model-B was followed each other. According to these methods, the results provided with Malthusian Population Model-B were concluded with a little error, very similar to the values actualized in the past. As per estimations done with this method,coal consumption of Turkey is being expected as 180 million tons, production as 150 million tons and import 27 million tons towards the year 2020. Although these results remain under the conclusions provided with Maed Demand Model when it is compared with the values actualized in the past, very little error rate was determined. It is necessary to clarify that demand projections provided with Maed Model in the past years are more than realized amounts. Although it has got various energy sources, firstly coals,our country covers 60.00% of consumed energy with import. Therefore, new coal politics must be formed and production must be supported as possible as from our own sources. For more clean coals, great care must be taken in development and using of clean coal production and firing technologies. In this projection studies, it was estimated that our coal production will not cover our consumption in Turkey and import will remain as vivid. Key words : Reserve, Production, Consumption, import, Demand, Projection, Model, Maed, Coal.