Enerji fiyatları ile Borsa İstanbul alt endeksleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

En çok kullanılan enerji kaynaklarının başında gelen petrol ve doğal gaz, birçok alanda hammadde olarak kullanıldığı için finansal piyasaları ve makroekonomik göstergeleri önemli oranda etkilemektedir. Bu nedenle enerji ithalatçısı ve gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye, enerji fiyatlarında meydana gelen artışlardan olumsuz etkilenebilir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, 01.01.2007-31.10.2017 tarihleri arası günlük veriler kullanılarak enerji fiyatları (petrol ve doğal gaz) ile 19 adet Borsa İstanbul alt endeksi arasındaki uzun ve kısa dönemli ilişkilerin incelenmesidir. ADF (Augmented Dickey Fuller), PP (Phillips-Perron) birim kök testleri, Johansen eşbütünleşme, VAR (Vector Autoregression), Granger nedensellik testleri ve etki-tepki fonksiyonları kullanılan bu çalışmada enerji fiyatları ile Borsa İstanbul alt endeksleri arasında uzun dönemli ilişki bulunamamıştır. Kısa dönemde ise doğal gaz fiyatları ile Banka, Bist 30, Bist 50, Mali, Bist Tüm ve Ulaştırma endeksleri arasında, petrol fiyatları ile de Gıda İçecek, Kimya Petrol Plastik, Sınai, Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı endeksleri arasında ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra Granger nedensellik testi sonuçlarına göre petrol fiyatlarının doğal gaz fiyatlarının, Kimya Petrol Plastik endeksi ve Gıda İçecek endeksinin Granger nedeni, doğal gazın ise Bist 30'un Granger nedeni olduğu tespit edilmiştir.

Oil and natural gas, which are the most used energy sources, affect financial markets and macroeconomic indicators since they are used as raw materials in many areas. Therefore Turkey, as an energy importing and developing country, may be affected adversely because of increases in energy prices. The aim of this study is to examine the long-run and short-run relationships between energy prices (oil and natural gas) and 19 sub-indices in Borsa Istanbul using daily data between 01.01.2007 and 31.10.2017. In this study, which is used ADF (Augmented Dickey Fuller), PP (Phillips-Perron) unit root tests, Johansen cointegration, VAR (Vector Autoregression), Granger causality tests and impulse-response functions, a long-run relationship between energy prices and Borsa Istanbul sub- indices could not be found. In the short term, there is a relationship between natural gas prices with Banks, Bist 30, Bist 50, Financials, Bist All Shares, Transportation indices and oil prices with Food Beverage, Chemical Petrol Plastic, Industrials, Investment Trusts indices. Besides, according to the Granger causality test results, oil prices Granger cause natural gas prices, Chemical Petrol Plastic and Food Beverage indices and natural gas prices Granger cause Bist 30.