2008 küresel finans krizinin Türkiye ekonomisine yansıması

Abstract

ABD'de subprime mortgage sisteminin çökmesi ile başlayarak dünyaya yayılan 2008 finans krizi, 1929 sonrasında yaşanılan ilk küresel kriz olarak kendini göstermiştir. Bu krizden etkilenen ülkelerden birisi de hiç şüphesiz Türkiye olmuştur. Bu nedenle, bu çalışmada 2008 küresel finans krizinin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmada, öncelikle kriz tanımları ile birlikte iktisat yazınındaki mevcut finansal kriz modellerine ve kriz türlerine, küreselleşme olgusuna ve neoliberal iktisat politikasının iç dinamiklerine yer verilmiştir. Sonrasında, krizin çıkış noktası olan subprime mortgage sisteminin ABD içinde ne şekilde tıkanma noktasına geldiği üzerinde durularak krizin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışma sonucunda, 2008 küresel finans krizinin Türkiye ekonomisini birçok noktada önemli ölçüde etkileyen bir kriz olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Örneğin, İMKB bileşik fiyat endeksi bir yıl içinde yaklaşık %35 değer kaybetmiş, borsadaki yabancı yatırımlar hızla düşmüştür. Dış ticaret hacmi, krizle beraber %27,2 oranında azalma göstermiş, 2008 yılında ekonomik büyüme %1,1'e gerilemiştir. Toplam sanayi üretimi 2018 son çeyreğinde %-9.6'ya düşmüştür. Ayrıca işsizlik oranı 2009 yılında %14'lere çıkmıştır. Dolayısıyla Türkiye, krizden etkilenen diğer ülkelere kıyasla finansal piyasalarda büyük çöküşlerle karşılaşmamış olmasına karşın, genel olarak makro ekonomik göstergeler bakımından krizden önemli yaralar alarak çıkmıştır.

The US financial crisis, which began in the US with the collapse of the subprime mortgage system and spread to the world has emerged as the first global crisis after 1929. One of those countries affected by the crisis was undoubtedly Turkey. In this study, it was aimed to investigate the impacts of the 2008 global financial crisis on Turkey's economy. For this purpose, the current financial crisis models and types of crises, globalization phenomenon and the internal dynamics of neoliberal economic policy were included in the study. Then, the focus was on how the subprime mortgage system, which was the starting point of the crisis, came to a point of obstruction in the US and the effects of the crisis on Turkey's economy was examined. It was concluded that 2008 global financial crisis affected Turkey's economy considerably at many points. For example, the ISE compound price index lost about 35% in one year, while foreign investments in the stock market declined rapidly. The foreign trade volume, together with the crisis, decreased by 27.2% and the economic growth decreased to 1.1% in 2008. Total industrial production decreased to -9.6% in the last quarter of 2018. Moreover, the unemployment rate increased to 14% in 2009. Thus, Turkey compared to other countries has had no major collapse in the financial markets. However, in terms of macroeconomic indicators, it has taken important wounds from the crisis.