Mağdurun özelliklerinin nefret suçuna yönelik tutumlar üzerindeki etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, mağdurun özelliklerinin nefret suçuna yönelik tutumlar üzerindeki etkisini Suriyeli sığınmacılar örneğinde incelemektir. Bu kapsamda, yapılan ilk çalışmada, ahlaki uzaklaşma eğiliminin etkisi kontrol edilerek Suriyeli mağdurun cinsiyetinin (kadın, erkek) ve geçim kaynağının (çalışan, dilenen) mağdurun yaşadığı nefret suçuna yönelik tutumlar üzerindeki etkisi test edilmiştir. Çalışmada 102 (61 kadın, 41 erkek) lisans öğrencisi (yaş için Ort=22.18, SS=4.09) yer almıştır. Katılımcılara Demografik Bilgi Formu'nun ardından Ahlaki Uzaklaşma Ölçeği uygulanmış, bunun sonrasında nefret suçuna maruz kalan Suriyeli bir kişinin hikayesi sunulmuştur. Hikayenin ardından manipülasyon kontrol soruları sorulmuştur. Daha sonra, bağımlı değişken ölçümleri (mağdura yönelik nefret suçu adil bulma, mağdurla empati ve mağdurla/faillerle özdeşleşme) alınmış ve Suriyelilere karşı tehdit algısına yönelik sorular yöneltilmiştir. Analiz sonuçları, ahlaki uzaklaşma eğiliminin nefret suçunu işleyen faillerle kurulan özdeşimi arttırdığını göstermiştir. Mağdurla özdeşimin ise dilendiği koşula kıyasla mağdurun geçimini çalışarak sağladığı durumda, daha fazla kurulduğu ve mağdura yönelik daha fazla empati hissedildiği bulunmuştur. Mağdurun dilendiği koşulda maruz kaldığı nefret suçunun daha adil değerlendirildiği bulgulanmıştır. Bunun yanısıra, Suriyeli mağdurun geçim kaynağı ile başına gelen nefret suçunu adil bulma arasında mağdurla empatinin kısmi de aracı rolü olduğu gözlenmiştir. Son olarak, mağdurun geçim kaynağının mağdurla empati üzerindeki etkisinde tehdit algısının düzenleyici rolü olduğu görülmüştür. İkinci çalışmada, birinci çalışmada olduğu gibi Suriyeli mağdurun geçim kaynağının (çalışma ve dilenme) başına gelen nefret suçuna yönelik tutumlar üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ancak birinci çalışmadan farklı olarak mağdurun cinsiyeti değil, toplumsal cinsiyet rolü (üç çocuk annesi veya babası) değişimlenerek, bunun nefret suçuna ilişkin tutumlar üzerindeki rolü test edilmiştir. Bunun yanında, katılımcıların benimsediği cinsiyet rolünün, ahlaki uzaklaşma eğiliminin, Türklerle kimliklenmenin, dindarlık düzeyinin de etkileri araştırılmıştır. Çalışmaya 147 kadın ve 103 erkek olmak üzere toplam 250 üniversite öğrencisi (yaş için Ort=30.33, SS=2.35) katılmıştır. Katılımcılara Demografik Bilgi Formu, Ahlaki Uzaklaşma Ölçeği ve Bem Cinsiyet Rolleri Envanterinin ardından Suriyeli bir kişinin maruz kaldığı nefret suçu hikayesi sunulmuş ve buna dair ölçümler alınmıştır. En son, Algılanan Tehdit Ölçeği uygulanmıştır. Analiz bulgularına göre, ahlaki uzaklaşma eğiliminin artması Suriyelilere yönelik tehdit algısını ve nefret suçunu adil bulmayı arttırırken mağdurla kurulan empatiyi azaltmaktadır. Aynı zamanda, kadınlara kıyasla erkek katılımcıların Suriyeli mağdurun geçimini çalışarak sağlaması koşulunda faillerle daha fazla özdeşim kurduğu görülmüştür. Suriyelilerden algılanan tehdidin artması, kadın katılımcılarda Suriyeli mağdura duydukları empatiyi azaltırken, erkek katılımcılarda nefret suçunun failleriyle kurulan özdeşimi arttırmıştır. Her iki çalışmanın bulguları, sosyal psikolojik mekanizmaların nefret suçuna dair tutumlar üzerindeki etkisini göstermesi açısından önemli olup, bulgular kuramlar ve alanyazın bulgularıyla tutarlılık göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Nefret suçu, Suriyeli sığınmacılar, ahlaki uzaklaşma, mağdurla empati, adil bulma, faille/mağdurla özdeşim, tehdit algısı.

The aim of this study was to examine the effect victim characteristics on the attitudes towards hate crime in the case of Syrian refugees. For this purpose, with controlling effects of moral disengagement, gender and livelihood of Syrian victim on attitudes toward hate crime against the victim were tested in the first study. The sample of the first study consisted of 102 (61 female and 41 male) university students (age X̄ = 22.18, SD = 4.09). After Demographic Information Form, the participants were presented Moral Disengagament Scale and then a vignette consists of hate crime. After vignette, manipulation checklist was applied. Subsequently, dependent variables (justifying hate crime against a victim, empathy for the victim, identification with victim/offenders) were measured and perceived threat from Syrians was assessed. Results showed that moral disengagement increased identification with hate crime offenders. When the victim told to be working, the participants reported more empathy and identified with the victim. When the victim told to be begging, the participants found hate crime more just. Moreover, empathy for the victim had a mediation role between livelihood of Syrian victim and justifying hate crime. Finally, perception of threat had a moderation role between livelihood of victim and empathy for the victim.In the second study, similar to first study, the effect of livelihood of Syrian victim (working and begging) on attitudes toward hate crime was examined. Unlike the first study, however instead of gender of victim, gender role (mother or father of three kids) was manipulated, Furthermore, effects of gender role endorsement of participants, moral disengagement, identification with Turkish and religiousness were investigated. In total, 147 female and 103 male 250 university students participated in the study (age X̄ = 30.33, SD = 2.35). After Demographic Information Form, Moral Disengagement Scale and Bem Sex Role Inventory were administered. Then, the participants were presented a vignette about hate crime and dependent variables were assessed. Then, Perceived Threat Scale was applied. According to findings, moral disengagement increases perceived threat from Syrians and finding hate crime as just, but decreases empathy for the Syrian victim. Also, male participants compared to women identify with offenders when they are told that the victim is working. Finally, increased threat perception reduces female participants' empathy for the victim and male patricipants' identification with the perpetrators.Both studies as a whole show that investigation of social psychological mechanisms underliying attitudes toward hate crime are of importance and results of both studies concur with theories and relevant literature findings. Key Words: Hate crime, Syrian refugees, moral disengagement, empathy for victim, justification of hate crime, identification with victim/perpetrator, perceived threat.