2003 sonrası Irak`ta hidrokarbon kaynaklarının yönetimi sorunu ve Türkiye ile ilişkilere etkisi

Abstract

Bu tez çalışması Irak'ın 2003 yılında ABD öncülüğündeki işgal sonrasında 2005 yılında yürürlüğe giren federal anayasasının hidrokarbon kaynaklarının yönetimi ile ilgili maddelerinin Bölgesel Yönetim ile Federal Hükümet arasında neden olduğu anlaşmazlıkları ve bu anlaşmazlıkların derinleşerek Türkiye'yi hangi açıdan sorunun parçası yaptığını incelemektedir. Çalışma konusu incelenirken taraflar arasındaki çözümsüzlüğün sürmesinde ülkede yaşanan etnik ve mezhepsel çatışmaların tarihsel etkisi de dikkate alınmıştır. Ayrıca Irak'ın uluslararası enerji güvenliğindeki önemi nedeniyle büyük güçlerin Irak'ın kuruluşunda ve yeniden yapılanmasındaki rolüne de çalışmada yer verilmiştir. Bu açıdan Irak'ın kuruluş sürecinden 2016 yılına kadar tarihsel dönem hidrokarbon bağlamında ele alınmıştır. Neticede hidrokarbon kaynaklarının gerek Irak adına verimli kullanılması ve gerekse de Irak'ın bölgesel güvenlik ve istikrara olumlu katısı anayasanın 111, 112 gibi ilgili maddeleri çerçevesinde uzlaşmayı gerekli kılmaktadır. Zira ilgili maddeler hidrokarbon kaynaklarını tüm Irak halkına ait kılarken, yönetimi adına taraflara birlikte hareket etme ve işbirliği sorumluluğu getirmektedir. Böylelikle çalışma Irak'ın hem bölgesel politikalardaki hem de uluslararası enerji politikalarındaki önemine binaen bu konudaki literatüre ve Türkiye'nin politikalarına katı yapmayı amaçlamaktadır.

This dissertation examines the roots of the conflict between Iraqi Federal Government and Regional Administration over the management of the hydrocarbon resources based on the federal constitution enacted in 2005, after the 2003 invasion led by the United States, focusing on the grounds of the disagreement and how the deepening of this disagreement has entangled Turkey into the conflict. When investigating, the study takes the historical impact of ethnic and sectarian conflict between the parties on the disagreement over the allocation of hydrocarbon resources. Given the importance of Iraq in international energy security, the role of great powers in foundation and reconstruction of Iraq is also examined. Thus the history of the country from its establishment until 2016 is analyzed in relation to hydrocarbon. The study shows that both the efficient usage of Iraq's hydrocarbons and the country's contribution to regional security and stability requires the parties' agreement in the management of hydrocarbon resources based on the constitutional articles such as 111 and 112. These provisions entitle Iraqi people as the sole proprietor of the resources and stipulates the parties the responsibility to cooperate for its management. As such the study, considering Iraq's importance in regional and international energy policies, both aims to contribute on the energy policy literature and Turkey's politics.