Tehdit algısı ve sosyal kimliğin kolektif eylem ile algılanan ayrımcılık üzerindeki etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı ilk olarak farklı kimliklenme biçimlerinin (ayrık kimlik, ortak kimlik) ve algılanan ortamsal tehditlerin ayrımcılık süreçlerini nasıl etkilediğini incelemektir. Ayrıca açık ve örtük ayrımcılık durumlarında farklı kimlik koşullarındaki bireylerin haksızlık algıları, haksızlığa karşı kolektif eyleme yönelme eğilimleri ve önyargı düzeylerindeki değişiklikleri test etmek de bu çalışmanın amaçları arasındadır. Bu amaçlar doğrultusunda; bu çalışma Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi'nde öğrenim gören öğrencilerin katılımıyla, iki deneysel çalışma olarak gerçekleştirilmiştir. İlk çalışmaya 54 kadın (% 40), 82 Erkek (% 60 ) olmak üzere 136 katılımcı ikinci çalışmaya; 21 kadın (% 33), 42 erkek (% 67) olmak üzere toplam 63 katılımcı dahil edilmiştir.Deneylerde kimlik (ortak kimlik, ayrık kimlik), tehdit algısı (olumsuz koşul, olumlu koşul, kontrol) ve ayrımcılık (açık ayrımcılık, örtük ayrımcılık) manipülasyonları dezavantajlı bir grup olan eşcinseller konu edilerek oluşturulmuş ve katılımcıların söz konusu manipülasyon koşullarında eşcinsellere yönelik tutumları ölçülmüştür. İlk deneyde kimliklenme şekli (ayrık, ortak) ile tehdit durumunun (olumsuz koşul, olumlu koşul, kontrol) işyerinde eşcinsellere yönelik ayrımcı tutum (İEYAT) ve eşcinsellere yönelik ayrımcılık algısı (EYAA) üzerindeki etkisi incelenmiştir. Sonuç olarak ayrımcılık algısı üzerinde hem kimliklenme şeklinin hem de tehdit durumunun temel etkisinin olduğu görülmekle beraber değişkenlerin ayrımcılık algısı üzerinde ortak etkisinin olmadığı görülmüştür. İşyerinde eşcinsellere yönelik ayrımcı tutum üzerinde kimliklenme biçiminin ve tehdit durumunun hem temel etkisinin hem de ortak etkisinin olduğu görülmüştür. Birinci deneyde, tehdit durumu ile ayrımcılık algısı arasında ayrımcı tutumun aracı değişken olduğu bulunmuştur. Ayrıca; ayrımcı tutum ile ayrımcılık algısı arasında kimliklenmenin aracı olduğu görülmüştür. Son olarak ayrımcı tutum ile kimliklenme şekli arasında tehdit durumunun düzenleyici etkiye sahip olduğu görülmüştür. Çalışmanın ikinci deneyinde, kimliklenme şekli (ayrık, ortak, kontrol) ile ayrımcılık biçiminin (açık ayrımcılık, örtük ayrımcılık) eşcinsellere yönelik haksızlık algısı (EYHA), kolektif eyleme yönelme (KEY) ve eşcinsellere yönelik önyargı (EYÖ) üzerindeki etkisi incelenmiştir. Sonuç olarak haksızlık algısı üzerinde hem ayrımcılık hem de kimliklenme şeklinin temel etkisi görülmekle beraber ayrımcılık biçimi ile kimliklenme şeklinin haksızlık algısı üzerinde ortak etkisinin de anlamlı olduğu görülmüştür. Ayrımcılık biçiminin kolektif eylem üzerinde temel etkisi görülmezken, kimliğin kolektif eylem üzerinde temel etkisinin olduğu görülmüştür. Diğer taraftan, kimliklenme şekli ile ayrımcılık biçiminin kolektif eylem üzerinde ortak etkisinin olduğu görülmüştür. Son olarak eşcinsellere yönelik önyargı üzerinde kimliklenme şeklinin temel etkisinin olduğu görülürken, herhangi bir ortak etkiye rastlanmamıştır. Yapılan analizlerden elde edilen sonuçlardan biri de haksızlık algısı ile kimliklenme şekli arasında ayrımcılık biçiminin düzenleyici etkisinin olmasıdır. Elde edilen sonuçlar ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.

The purpose of this study is to examine firstly how different forms of identity (separate identity, common identity) and perceived cnditional threats affect discrimination processes. In addition, it is among the aims of this study to test differences in perceptions of injustice in individuals with differing identity conditions in situations of explicit and implicit prejudice, the tendency towards collective action against injustice, and changes in prejudice levels. To these aims, this study was carried out as two experimental studies with the participation of students from Abant Izzet Baysal University in Bolu. The first study consisted of 54 women (40%) and 82 men (60%) for a total of 136 participants; the second study consisted of 21 women (33%) and 42 men (67%) for a total of 63 participants.In the experiments, identity (common identity, separate identity), threat perception (negative condition, positive condition, control) and discrimination (explicit discrimination, implicit discrimination) manipulations were developed and measured the attitudes of participants toward homosexuals.In the first experiment, the type of identity (separate, common) and the threat status (negative condition, positive condition, control) were examined with the Discriminatory Attitudes toward Homosexuals in Workplace (DATHW) and the Perception of Discrimination against Homosexuals (PDAH) scales. There was a main effect of both identification and the threat condition on perception of discrimination, but there was no interaction on the perception of discrimination. On the other hand, there was both a main effect and interaction of identification and threat condition on discriminatory attitudes toward homosexuals.In the first experiment, the discriminatory attitude was found to mediate the relationship between threat condition and the perception of discrimination. Identity was also shown to be a mediating factor between discriminatory attitude and perception of discrimination. Finally, threat condition moderated the relationship between discriminatory attitudes and identification.In the second experiment of the study, identification (separate, common, control) and the form of discrimination (explicit discrimination, implicit discrimination) were examined for the Perception of Injustice towards Homosexuals (PITH), Collective Action Orientation (CAO) and for Prejudice towards Homosexuals (PTH) scales. As a result, a main effects of both discrimination and identification on perception of injustice were observed. It was also found that there was a significant effect of discrimination on the perception of injustice. While the main effect of form of discrimination on collective action was not observed, it was observed that identification had a main effect on collective action. On the other hand, identification and discrimination had an interaction effect on collective action. Finally, the main effect of identification on prejudice against homosexuals is seen to have a main effect.One of the results obtained from the analyses is that there is a moderating effect of discrimination between the perception of injustice and the identification. Results were discussed in light of the relevant literature.