Ergenlerin toplumsal cinsiyet rol ihlallerine yönelik tutumlarının incelenmesi

Abstract

Cinsiyet, başkalarıyla karşılaşıldığında en hızlı göze çarpan değişken olsa da, sadece demografik bir özelliği nitelemekle kalmaz; aynı zamanda, kişinin doğumundan itibaren hem kendisi hem de başkaları tarafından algılanışını, kendisine atfedilen özellikleri, becerileri ve beklentileri şekillendiren bir kavramı da teşkil eder. Cinsiyete yüklenen bu toplumsal anlamlar, farklı bağlamlarda farklı cinsiyet rollerini ortaya çıkarmaktadır, başka bir ifadeyle, toplumsal cinsiyet sosyal olarak kurulmaktadır.Bu çalışma, erken ergenlik dönemindeki çocukların toplumsal cinsiyet rollerinin ihlal edilmesini nasıl algıladıklarını incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu çerçevede, ev içi rollerini ihlal eden veya yerine getiren bir kadının çocuklarla ilgili yardım isteğine karşılık veren (Çalışma 1) veya bağıran (Çalışma 2) eşin davranışının erken ergenlik dönemindeki çocuklar tarafından ne derece doğru, adil, hak edilmiş, memnun edici ve rahatsız edici değerlendirildiği incelenmiştir. Katılımcıların yardım etme ve bağırma davranışına yönelik değerlendirmelerinin, ahlaki uzaklaşma ve cinsiyetle özdeşim düzeyleriyle ilişkileri de çalışma kapsamında test edilmiştir.Birinci çalışmaya 148 ortaokul öğrencisi (yaş Ort. = 13.04, SS = 1.03; %43 erkek) katılmıştır. Katılımcılara kadının toplumsal cinsiyet rolünün değişimlendiği (toplumsal cinsiyet rolünü ihlal eden, toplumsal cinsiyet rolünü yerine getiren ve kontrol grubu) bir senaryo sunulmuştur ve bu senaryoda çocuklarıyla ilgili eşine yardım eden erkeğin davranışının ne derece doğru, adil, hak edilmiş, memnun edici ve rahatsız edici olduğu sorulmuştur. Daha sonra, Ahlaki Uzaklaşma Ölçeği, Cinsiyetle Özdeşim Ölçeği ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutumu Ölçeği uygulanmıştır. Kadının toplumsal cinsiyet rolünü ihlal etmesi, eşin yardım etmesine dair katılımcıların normatif değerlendirmelerini (`Yardım etmeli mi?` ve `Yardım ne derece doğru bir davranış?`) etkilemezken; eşin kadına yardım etmesi daha az adil, hak edilmiş ve memnun edici bulunmuştur. Ahlaki uzaklaşma düzeyi, yardıma yönelik normatif değerlendirmeler ve yardımın memnun ediciliğiyle negatif yönde ilişkiliyken, katılımcıların kendi cinsiyetiyle özdeşimi bağımlı değişkenlerle anlamlı bir ilişki göstermemiştir.İkinci çalışmada 149 ortaokul öğrencisi (yaş Ort. = 13.08, SS = 1.09; %44 erkek) yer almıştır. İlk çalışmayla aynı deneysel işlemler uygulanmış ve aynı ölçümler alınmıştır, ancak bu çalışmada katılımcılardan erkeğin eşine bağırmasının değerlendirilmesi istenmiştir. Katılımcılar, kadının toplumsal cinsiyet rolünü ihlal etmesi durumunda eşinin ona bağırmasını daha doğru, adil ve hak edilmiş olarak değerlendirmişlerdir. Bağırmanın memnun edici ve rahatsız ediciliğine dair değerlendirmelerse kadının toplumsal cinsiyet rolünü ihlal etmesinden etkilenmemiştir. Sonuç olarak, bu araştırma ergenlerin erkeğin eşine yardım etmesine veya bağırmasına yönelik değerlendirmelerinin kadının toplumsal cinsiyet rolünü ihlal etmesinden etkilendiğini göstermiştir.Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet Rolünün İhlali, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Cinsiyet Kimliği, Ahlaki Uzaklaşma, Erken Ergenlik Dönemi

Although sex is the most prominent variable when encountered other people, it does not only characterize a demographic feature, but also constitute a concept that shapes society's perception of people and the characteristics, skills and expectations attributed to them. The social meanings attributed to sex, reveal different sex roles in various contexts of social life, in other words, gender is socially constructed. This study was conducted to investigate early adolescents' perception of gender role violations. In this framework, early adolescents' evaluations about a husband's behavior either helping (Study 1) or yelling (Study 2) to his wife (either behave in accordance with domestic role or violating it) was examined in terms of normative evaluations, fairness, annoyingness, and level of satisfaction. The relationship between these evaluations and other factors like moral disengagement and gender identification was tested within the study.148 middle school students (age M = 13.04, SD = 1.03; %43.2 male) participated in the first study. A scenario manipulated about woman's violation of gender role (fulfilling gender role, violating it, and control group) was presented and the participants were asked to evaluate the husband's act of helping his wife about childcare in terms of how right, fair, deserved, annoying, and satisfying. Afterwards, The Moral Disengagement Scale, The Gender Identification Scale, and The Attitudes of Gender Equality Scale were applied. While woman's violation of gender role does not affect normative evaluation of helping (`Should he help?` and `How right is the act of helping?`), it causes the help to be evaluated as less fair, deserved, satisfying and more annoying. Moral disengagement was in a negative relationship with normative evaluations of helping; however, gender identification is not correlated with any one of the evaluations.At the second study, a total of 149 middle school students (age M = 13.08, SD = 1.09; %43.6 male) were participated. The same experimental procedures in the first study were applied and the same measurements were taken, however at this study, the participants were asked to evaluate the man's act of yelling to his wife. In the gender role violating condition, the participants considered the man's yelling to his wife as more right, fair, and deserved. The evaluations about how much satisfying and annoying is the act of yelling is not affected from gender role violation. Consequently, the study revealed that early adolescents' evaluations of man's help in domestic works or yelling to his wife was affected by the woman's gender role violation.Keywords: Gender Role Violation, Gender Equality, Gender Identity, Moral Disengagement, Early Adolescence