Entropi tabanlı TOPSIS ve MAUT yöntemleri ile acil servislerde risk değerlendirme: Samsun ili örneği

Abstract

Bu çalışmada insan sağlığı ve güvenliğine hizmet etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda önlemenin tedavi etmekten daha insancıl ve daha az maliyetli olduğu bilinci ile çok tehlikeli işler sınıfında yer alan acil servis hizmetlerinde kaza ve hastalıklara neden olabilecek riskler tespit edilmiştir. Samsun ilinde faaliyet gösteren beş hastanenin acil servislerinde belirlenen riskler fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psikososyal, elektrik, yangın, acil durum, özel politika gerektiren ve diğer olmak üzere on başlık altında ifade edilmiştir.Risklere ait nicelik hesaplamaları Fine Kinney yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen risk değerleri; doktorlar, hemşireler, diğer sağlık personelleri, temizlik personelleri, güvenlik personelleri, veri kayıt personelleri, teknik personeller, hastalar ve hasta yakınlarından oluşan 9 grup ve 6 hastane arası değerlendirmede bulunmak üzere kriter olarak ele alınmıştır. Kriter ağırlıkları Entropi yöntemiyle belirlendikten sonra alternatif sıralamaları için TOPSIS ve MAUT yöntemleri uygulanmıştır.Çalışma sonucunda TOPSİS ve MAUT yöntemlerinden elde edilen bulgular benzerlik göstermektedir. Risklerden etkilenen gruplar değerlendirildiğinde fiziksel, kimyasal ve biyolojik risklere görece en az maruz kalan grup güvenlik personelleri olmuştur. Hastalar ve hasta yakınları ergonomik risklerden görece en az etkilenirken psikososyal risklere de maruziyetleri söz konusu değildir. Elektrik ile ilgili riskler görece en az teknik personelleri etkilerken belirlenen diğer riskler en az veri kayıt personellerini etkilemektedir. Elde edilen bulgulara göre kimyasal, biyolojik, ergonomik ve diğer riskler göz önüne alındığında görece en fazla risklere maruz kalanlar temizlik personelleridir. Fiziksel ve elektrik ile ilgili riskler en fazla diğer sağlık personellerini tehdit ederken, psikososyal risklere ise görece en fazla güvenlik personelleri maruz kalmaktadır. Yangın ile ilgili risklerde etkilenen gruplar arası fark bulunmamıştır. Acil durumlar ile ilgili riskler söz konusu olduğunda personel grupları arasında fark bulunmazken yalnızca hastalar ve hasta yakınlarının personel gruplarına göre daha fazla tehdit altında olduğu tespit edilmiştir.Hastaneler arası sonuçlar değerlendirildiğinde fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik ve yangın risklerinden görece en az, özel politika gerektiren risklerden görece en fazla etkilenen Hastane 3, tüm riskler bir arada değerlendirildiğinde en az riskli hastane olarak tespit edilmiştir. Fiziksel, biyolojik, ergonomik, psikososyal ve diğer risklere görece en çok maruziyet Hastane 5'te görülürken; kimyasal, elektrik, yangın ve acil durum risklerine en çok maruz kalan Hastane 6, tüm riskler bir arada değerlendirildiğinde de en riskli hastane olarak belirlenmiştir.

This study aims to serve human health and safety. In line with this objective, the risks that may cause accidents and diseases in the emergency services which are among highly dangerous jobs have been identified with the awareness that prevention is more humane and less costly than treating. The risks identified in the emergency departments of five hospitals operating in the province of Samsun are discussed under ten headings: physical, chemical, biological, ergonomic, psychosocial, electricity, fire, emergency, those requiring a special policy and others.Quantitative calculations of the risks were performed by using the Fine Kinney method. Risk values obtained were used as criteria to evaluate 9 groups consisting of doctors, nurses, other health personnel, cleaning personnel, security personnel, data recording personnel, technical personnel, patients and their relatives and 6 hospitals. After the criteria weights were determined with Entropy method, TOPSIS and MAUT methods were used for their alternative rankings.As a result of the study, the findings obtained from TOPSIS and MAUT methods are similar. When the groups affected by the risks were evaluated, the group that was relatively the least exposed to the physical, chemical and biological risks wasviiisecurity personnel. While patients and their relatives are relatively the least affected by ergonomic risks, they are not exposed to psychosocial risks. While the risks associated with electricity affect technical personnel the least, the other risks identified affect data recording personnel the least. According to the results obtained, when chemical, biological, ergonomic and other risks are taken into account, cleaning personnel are exposed to the risks the most. While physical and electrical risks threaten other health personnel the most, security personnel are exposed to psychosocial risks relatively the most. There was no difference between the groups affected by fire-related risks. When it comes to the risks related to emergencies, there is no difference between the personnel groups. However, only the patients and their relatives are more threatened than the personnel groups.When the inter-hospital results are evaluated and all the risks are considered together, Hospital 3, which is relatively the least affected by the physical, chemical, biological, ergonomic and which is relatively the most affected by the risks requiring a special policy, has been determined as the least risky hospital. The most exposure to physical, biological, ergonomic, psychosocial and other risks is seen in Hospital 5; Hospital 6, which is the most exposed to chemical, electrical, fire and emergency risks, has been identified as the riskiest hospital when all the risks are considered together.