Akademik personel açısından psikolojik sözleşme ihlali ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin analizi

Abstract

Bu çalışma, psikolojik sözleşme ihlal algısının olumsuz çıktılarında duyguların rolünü araştırmakta ve algılanan ihlal ile bu ihlale gösterilecek olumsuz tepkiler arasındaki ilişkinin sosyal mübadele ilişkisinden nasıl etkilendiğini belirlemeye çalışmaktadır. Bununla birlikte çalışmada, psikolojik sözleşme ihlal algısı üzerinde etkili olan maddi ve manevi unsurların neler olduğu da belirlenmeye çalışılmaktadır. Çalışmanın amacı, Türkiye'deki üniversitelerde görev yapan akademik personelin algıladığı psikolojik sözleşme ihlalinin gelişim sürecini analiz ederek, bu süreçte algılanan örgütsel desteğin herhangi bir rolünün bulunup bulunmadığını tespit etmek ve bu sürecin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerini belirlemektir. Psikolojik sözleşme ihlal algısı ile tutum ve davranışlar arasındaki ilişkiye aracılık eden ve bu ilişkinin yapısını etkileyen faktörlerin ortaya konulması ile teoriye ve uygulamaya önemli katkılar sağlanacağı düşünülmektedir. Bu amaç kapsamında çalışma, Türkiye'de yer alan devlet ve vakıf üniversitelerinde görev yapmakta olan 570 akademik personel üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Türkiye'de yer alan üniversitelerde görevli akademik personelin psikolojik sözleşme ihlalinde işlemsel unsurlardan çok ilişkisel unsurların etkili olduğu tespit edilmiştir. Buna ek olarak, üniversitenin vaatlerini yerine getirmemesi durumunda akademik personelin işten ayrılma niyetinde bir artış meydana geldiği ve psikolojik sözleşme ihlaline gösterilecek duygusal tepkilerin psikolojik sözleşme ihlal algısı ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide önemli bir aracı değişken olduğu belirlenmiştir. Ayrıca birey ile örgüt arasındaki sosyal mübadele ilişkisinin kalitesiz olması durumunda psikolojik sözleşme ihlaline gösterilen negatif duygusal tepkilerin kuvvetlendiği ve işten ayrılma niyetinin arttığı araştırmanın diğer bir önemli sonucudur.

This study researches into the role of emotions on the negative outcomes of psychological contract breach and how the relation between breach and negative outcomes as a response to breach is affected by social exchange relationship. In addition, it is studied to determine the material and moral factors affecting the psychological contract breach. The aims of the empirical research is to analyze the development process of the psychological contract breach of academicians working in Turkish universities, to ascertain whether organization support has an impact over this process or not, and to indicate effects of this process on intention to leave. It is supposed to contribute to the literature through revealing the factors mediating the relationship between the breach and attitudes and behaviors and setting the factors affecting the structure of this relationship. Within the scope of this study, empirical evidence has gathered from 570 academicians working in state and foundation universities. In conclusion, it is observed that among the academicians working for different universities in Turkey, the relational factors were much more potent on the psychological contract breach than transactional factors. Furthermore, in the event of breaking the promises of universities, an increase in academicians' intention to leave has been observed. Also, it is found that emotional reactions to the breach have a mediating effect on the relationship between the psychological contract breach and intention to leave. Besides, in the case of a low grade of social exchange relationship between individual and organization, the intensification of negative emotional reactions to the breach and the increase in intention to leave are other important findings of this study.