Serbest ticaret anlaşmalarının Türkiye`nin dış ticaretine etkisi: Panel veri analizi

Abstract

Gelişmekte olan ülkeler dış ticaretlerini artırmak, yeni pazarlara ulaşmak ve ihracat yapılarını çeşitlendirebilmek için Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA'lar) imzalamaktadır. Türkiye de 1990'lı yıllardan itibaren bu gerekçelerle çeşitli ülkelerle STA'lar imzalamıştır ve ileriki dönemlerde yeni STA'lar yapmayı planlamaktadır. Bu çalışmada Türkiye'nin imzaladığı bu anlaşmaların dış ticaret hacmine etkisi incelenmiştir.Çalışmada, 16 ülkeyle imzalanmış olan STA'ların Türkiye'nin dış ticaretine etkisi ekonometrik olarak analiz edilmiştir. 2000-2012 dönemindeki yıllık veriler kullanılarak Türkiye'nin ticaret hacmi ile GSYİH, kişi başına GSYİH, döviz kuru, mesafe, ortak sınır, ortak dini inanca sahip olma ve STA değişkenleri arasındaki ilişki, kurulan 6 model yardımıyla havuzlanmış regresyon modeli çerçevesinde tahmin edilmiştir. Ayrıca, çalışmada Türkiye'nin STA imzaladığı ülkelerle ortak sınıra ve ortak dini inanca sahip olmasının ve 2008 krizinin Türkiye'nin dış ticaret hacmi üzerindeki etkisini ölçmek için de gerekli değişkenler modele dahil edilerek analizin kapsamı genişletilmiştir. Ampirik analizler sonucunda, taraflara karşılıklı tarife indirimi gibi avantajlar sağlayan serbest ticaret anlaşmaları ile Türkiye'nin dış ticaret hacmi arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiş ve STA'ların Türkiye'nin dış ticaret hacmini artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda Türkiye, yürürlükte olan STA'ları daha etkin hale getirmeli, onay ve müzakere sürecinde olan anlaşmaların bir an önce tamamlanması için çaba sarf etmeli ve bu süreçlere henüz başlanmamış ülkelerle de yeni STA'lar yapmak için çalışmalara en kısa sürede başlamalıdır.

Developing countries sign free trade agreements (FTA) in order to develop their foreign trade, to reach new markets, and to diversify their export structures. For these purposes, Turkey has signed FTAs with various countries from 1990s and has been planning to new FTAs for the future. In this study, it has been examined the impact of these FTAs on Turkey's foreign trade volume.In the study, the effect of FTAs which signed with 16 countries on Turkey's foreign trade has been analysed econometrically. Correlation between variables of Turkey's foreign trade, GDP, GDP per capita, exchange rate, distance, common frontier, common religion, and FTA has been estimated by pooled regression model. Data employed consists the period of 2000-2012 annually. Moreover, in the study, scope of analysis has been extended by including necessary variables in order to reveal the impact of 2008 crisis and that Turkey and the countries signing FTAs, which have common frontier and common religion with Turkey, on Turkey's foreign trade. Emprical analysis show that there is a significant relationship between Turkey's foreign trade and FTAs, which provide advantages i.e. bilateral tariff discount to the parties and also that FTAs increases Turkey's foreign trade volume. In this context, Turkey should activate current FTAs, try to complete FTAs which is on the process, and get started to the works for new FTAs with the countries which is not started this process yet, as soon as possible.