Hizmet sektöründe kısıtlar teorisi ve katkı muhasebesi: Bir otel işletmesinde uygulama

Abstract

Kısıtlar Teorisi, 1980'li yıllarda Eliyahu M. Goldratt tarafından geliştirilen bir teoridir. Bu teoriye göre, işletmelerin temel amacı bugün ve gelecekte para kazanmaktır. Kısıtlar Teorisi, işletmeleri bir zincire benzeterek zincirdeki en zayıf halkanın tüm zincirin gücünü belirlediğini savunmakta, bu bağlamda işletmelerin en zayıf halkası olan kısıtı tespit ederek ortadan kaldırmaya çalışmaktadır. Katkı muhasebesi ise, Kısıtlar Teorisi'nin ortaya koymuş olduğu performans ölçüleri ile birlikte, işletmelerin maliyetlere değil katkı payını artırmaya odaklanması gerektiklerini savunan bir yaklaşımdır.Çalışmada, Kısıtlar Teorisi'nin ve katkı muhasebesinin sunmuş olduğu ilkeler çerçevesinde, Zonguldak ilinde faaliyet gösteren bir otel işletmesinde kısıtların tespit edilmesi ve kısıtın ortadan kaldırılmasıyla bu durumun işletmenin kârı üzerindeki etkilerinin incelenmesine yönelik bir örnek olay çalışması yapılmıştır. Yapılan çalışmada, otel işletmesi Ekim 2013-Eylül 2014 döneminde incelenmiş ve Temmuz ayında işletmede piyasa kıtının olduğu tespit edilmiştir. Piyasa kısıtına yönelik olarak, işletmenin tur acentalarıyla yapacağı yeni anlaşmaların satışlarını %10 artıracağı öngörülmüştür. Aylık katkı paylarının hesaplanması ve katkı muhasebesine göre hazırlanmış gelir tablosuna göre, işletmenin katkı payında ve kârında bir artış olduğu tespit edilmiştir.Son olarak, çalışmada Kısıtlar Teorisi'nin ve katkı muhasebesinin sadece üretim işletmelerinde değil, hizmet işletmelerinde de uygulanarak başarılı sonuçlar elde edileceği görülmekte ve literatüre olumlu bir katkı da bulunulduğu düşünülmektedir.

The Theory of Constraints has been developed by Eliyahu M. Goldratt in 1980s. According to this theory, the aim of the firms is to make money now and future. In the Theory of Constraints, firms are resembled to a chain and it is argued that the weakest link determines the whole power of the chain. In this context, firms are expected to exploit the constraint which is due to the weakest link. However, throughput accounting asserts that one needs to focus on not only the performance measures revealed by the Theory of Constraints, but also firms' throughput rather than costs as well. The purpose of this study is to investigate the constraints in a hotel operating in Zonguldak and to analyze the effects on the profits of this firm by removing the constraint - with reference to the Theory of Constraints and the principles of throughput accounting. This case study took place in between October 2013 and September 2014 where there has been a market constraint on July. Throughout the case, it is anticipated that new agreements of the firms with the tour agencies will increase the income from renting rooms by 10 percent. Based on the income statement prepared by calculating monthly throughputs, an increase in the firm's throughput and profit has been identified.Lastly, it is discovered that successful results can be achieved by applying the Theory of Constraints and throughput accounting in the service sector besides in the manufacturing sector. It is thought that this study will enrich the literature on these theories applied in the service sector.