Sofyalı Bali Efendi Mecmū`atü`n-Nesāyih (Giriş-inceleme-metin-gramatikal dizin)

Abstract

Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma, Makedonya'nın Usturumca kasabasında dünyaya gelen Sofyalı Bālī Efendi'nin Mecmū'atü'n-Nesāyih adlı eseri üzerine yapılmıştır. Bālī Efendi yaklaşık olarak on dört eser kaleme almış olan önemli bir müelliftir. Bu eser Süleymaniye Kütüphanesi İzmir Bölümü No: 350'de kayıtlı olan bir nüshadır. Eser 47 varaktan oluşmaktadır. Bu çalışmanın amacı Eski Anadolu Türkçesi döneminin dil özelliklerini ortaya koymak, eseri tanıtmak ve tasavvufî öğütlerden faydalanmaktır. Çalışmanın `Giriş` bölümünde eserin konusu, amacı, yöntemi ve müellifi hakkında bilgiler bulunmaktadır. `İnceleme` bölümünde dönemin imla özellikleri, ses ve şekil bilgisi dönem özellikleri dikkate alınarak tanıklarıyla birlikte aktarılmıştır. Bu bölümde dönem Türkçesindeki benzerlikler ve farklılıklar örnekleriyle birlikte gösterilmiştir. `Metin` bölümünde ise incelenen eser çeviri yazıya aktarılmıştır. Bu bölümde her sayfa ve satırın başına numaralandırma yapılmış, okunan kısımların karıştırılmaması sağlanmıştır. Metnin son bölümü olan `Gramatikal Dizin` bölümünde eserde geçen tüm kelime ve özel adlar tanıtılarak, küçük bir sözlük hazırlanmıştır. Kelimelere getirilen ekler sayfa ve satır numaralarıyla birlikte verilmiştir. Ayrıca metinde geçen kişi adları `Kişi Adları Dizini` bölümünde kısa bilgilerle açıklanmıştır. `Sonuç` bölümünde ise çalışmada tespit edilen önemli noktalar örneklerle birlikte anlatılmıştır. Çalışmanın sonuna metnin tıpkıbasımı eklenmiştir.Dini-tasavvufî öğretileri konu alan bu eser çalışma boyunca hem iç yapısı hem de dış yapısıyla okuyucunun istifade etmesini sağlayacak nitelikte bir eserdir. Eserin önemli olmasının başka bir nedeni de müellifin önemli mutasavvıfların eserlerinden örnekler vererek anlatımı zenginleştirmesi ve Türkçenin yanında Arapça ve Farsçaya da hakim olmasıdır. Tüm bu çalışmalar ışığında eserin ilim alemine katkı sağlaması ve bu alanda çalışma yapacaklara örnek oluşturması amaçlanmaktadır.

This master's thesis was based on the work of Mecmū'atü'n-Nesāyih of Sofian Bālī Efendi, who came to the world in the town Strumica of Macedonia. Bālī Efendi is an important author who has wrote about 14 works. This work is a copy that is registered in the Suleymaniye Library İzmir Department No: 350. The work consists of 47 foils. The purpose of this study is to show the language characteristics of Old Anatolian Turkish period, to introduce the works and to benefit from the Sufic advice.In the `Introduction` section of the work, there is information on the subject, purpose, method and author of the work. In the `Analysis` section, the spelling features of the period, sound and shape information were presented together with the witnesses taking the characteristics of the period into consideration. In this section, the similarities and differences in the Turkish language of the period are shown with examples. In the `Text` section, the analyzed work has been transferred to the translation. In this section, numbering per page and line has been made and it is ensured that the read parts are not mixed. In the last part of the text, `Grammatical Index`, a small dictionary is prepared by introducing all the words and special names in the work. The affixes attached to the words are given with page and line numbers. In addition, the person names in the text are briefly described in the `Index of Person Names` section. In the `Conclusion` section, the important points identified in the study are explained with examples. At the end of the work, the original edition of the text was added.This work, which deals with religious-Sufic teachings, is a work that will enable readers throughout the study to benefit thanks to its both internal and external structures. Other reasons why the work is considered to be important are both that the author enriches the narrative by giving examples of the works of the important Sufis and that he also dominates Arabic and Persian besides Turkic. Under the light of all these analysis it is aimed that this study contributes to science and stands for a sample for the ones who will study in the same field.