Akdeniz tahıl kist nematodu, Heterodera latipons (Franklın)`un bazı biyolojik özelliklerinin araştırılması

Abstract

Buğdayda zarara neden olan en önemli bitki paraziti nematodlardan olan Tahıl kist nematodu (Heterodera avenae group) ülkemizde ilk defa 1974 yılında Erzurum ilinde tespit edilmiştir. Tahıl kist nematodunun Heterodera avenae Wollenweber, H. latipons Franklin ve H. filipjevi (Madzhidov) Stone olmak üzere üç önemli türü ülkemizde saptanmıştır. Akdeniz Tahıl kist nematodu, Heterodera latipons (Franklin) sıcak ve ılıman iklimin hakim olduğu buğday ve arpa üretim alanlarında yaygın olarak bulunduğu ve ülkemizde birçok lokasyonda ekonomik zarar eşiğinin üstünde popülasyona sahip olduğu bilinmektedir. Kist nematodları ile mücadelede nematodun biyolojisi ve biyo-ekolojisinin bilinmesi özellikle tarla koşullarında davranış ve tercihlerinin ortaya konulması mücadeleye dönük stratejilerin geliştirilmesi açısından oldukça önemlidir. Bu çalışmada, Tahıl kist nematodu'nun biyolojisi üzerine etki eden en önemli ekolojik ve edafik fakörlerden biri olan sıcaklığın, in-vitro'da yumurtadan larva çıkışına ve ex-vitro'da popülasyon üzerine etkisi araştırılmıştır. Farklı sıcaklıkların H. latipons yumurtalarından larva çıkışına etkisinin araştırıldığı çalışmada, en yüksek yumurtadan larva çıkışı %47,57 ile 10 °C de gerçekleşmiş olup, bunu %38,12 ile 15 °C, %33,19 ile 5 °C ve %12,8 ile 20 °C'deki larva çıkışları takip etmiştir. En düşük yumurtadan larva çıkışı %3,5 ile 25 °C de gerçekleşmiştir. Tarla koşullarında H. latipons'un ikinci dönem larva (J2) popülasyonunun Mart ve Nisan aylarında en yüksek düzeyde olduğu ve Haziran ayından itibaren popülasyonun düşüş eğilimine geçtiği gözlemlenmiştir. Çalışma sonucunda yumurtadan larva çıkışına ve popülasyon üzerinde 10-15 °C sıcaklığın pozitif yönde etkili olduğu, düşük ve yüksek sıcaklıkların ise pozitif etkisinin sınırlı olduğu sonucuna varılmıştır.

Cereal cyst nematode (Heterodera avenae group), which is one of the most important plant parasitic nematodes in wheat, was first detected in Erzurum province in Turkey in 1974. The Three important species of Cereal cyst nematode: Heterodera avenae Wollenweber, H. latipons Franklin and H. filipjevi (Madzhidov) Stone were identified in Turkey. Mediterranean Cereal cyst nematode, Heterodera latipons (Franklin) is widely known in wheat and barley production areas where hot and temperate climates dominate and are known to have populations above the economic loss threshold in many localities in Turkey. The knowledge of nematode biology and bio-ecology to control cyst nematodes is very important in terms of developing new strategies for management, especially in nematode behave and selection in the nature. In this study, the effect of temperature, which is one of the most important ecological and edaphic factor affecting Mediterranean Cereal cyst nematode's biology, on egg-larva hatching in vitro and ex-vitro population was investigated. In the study, the effect of different temperatures on larvae hatching from H. latipons eggs, the highest egg hatching rate was 47,57% at 10 °C, followed by 38,12% at 15 °C, 33,19% at 5 °C and 12,8% at 20 °C. The lowest hatching of larva from eggs was 3,5% at 25 °C. It has been observed that the second stage larva (J2) population of H. latipons in natural conditions is highest in March and April, and the population has been on a downward trend since June. As a result of the study, it was concluded that 10-15 °C temperature was effective in positive direction on egg larva hatching and population, and that the positive effect of lower and higher temperatures was weaker.