Türkiye`de yetiştirilen fasulye genotiplerinin bazı kalite özellikleri bakımından değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'nin 17 farklı ilinden (Balıkesir, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Bursa, Düzce, Elazığ, Erzincan, Hakkari, Malatya, Muş, Sivas, Tokat, Tunceli, Van, Yalova) toplanan, ve daha önceki yıllarda yapılan ıslah çalışmaları kapsamında tek bitki seçimi yapılarak saflaştırılan, 185 adet yerel fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotipi ile 6 ticari fasulye çeşidinden (Akdağ, Akman, Göksun, Göynük, Karacaşehir, Önceler) oluşan toplam 191 fasulye genotipi materyal olarak kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; genotiplerin su tutma kapasitesi, şişme kapasitesi, şişme indeksi, pişme zamanı ve tohum hacmi ile ilgili istatistiki değerler Ana bileşen analizi, Temel birleşen analizi (PCA) ve Korelasyon analizi kullanılarak tespit edilmiştir.Elde edilen veriler göz önüne alındığında; en fazla su tutma kapasitesine sahip olan genotip SV-17, en fazla şişme kapasitesine sahip olan genotip VN-29, en fazla şişme indeksine sahip olan genotip VN-29, en fazla tohum hacmine sahip olan genotip ERZ-3 ve en düşük pişme zamanına sahip olan genotip ML_3(20 dk) olarak tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, fasulye ıslahçılarına ve tüketicilere ışık tutabilecek nitelikte olup, ıslah çalışmalarında materyal olarak kullanılabilecek önemli fasulye genotiplerini içermektedir.

In this study, 186 local bean genotypes (Phaseolus vulgaris L.), which collected from 17 different provinces of Turkey (Balikesir, Bilecik, Bingol, Bitlis, Bolu, Bursa, Düzce, Elazığ, Erzincan, Hakkari, Malatya, Mus, Sivas, Tokat, Tunceli, Van, Yalova), and 6 commercial cultivars (Akdag, Akman, Goksun, Goynuk, Karacaşehir, Jones) were used. Field experiment was arranged with eight block according to Augmented Design, and carried out in field and experimentel area of Bolu Abant Izzet Baysal University in 2017. The local bean genotypes and commercial cultivars were sown 70 cm inter-row and 10 cm intra-row spaces (Each blockincluding 24 local bean genotypes and 6 commercial cultivars).As a result, the data of seed hydratation capacity, swelling capacity, swelling index, cooking time and seed density of local bean genotypes and commercial cultivars was analyzed using correlation, principal component analysis (PCA) and clustering.According to results, the highest values of seed hydration capacity, swelling capacity, swelling index, seed density of local bean genotypes and commercial cultivars were determined in SV-17, VN-29, VN-29, and ERZ-3 respectively. The lowest cooking time was obtained in Bursa-22 (5 minute). This will be a preferred condition for consumers as well as for in-vitro conditions and will shed light on scientists in breeding studies.