Ülkemizdeki tescilli nohut çeşitleri ile bazı uluslararası ıslah hatlarının nohut yanıklık etmeni Ascochyta rabiei`ye karşı dayanıklılık durumunun markör destekli seleksiyon ve klasik reaksiyon testleri ile belirlenmesi

Abstract

Ascochyta yanıklığı dünyada ve ülkemizde nohutun en önemli hastalıklarından birisidir. Hastalık patojeni Ascochyta rabiei belirli çeşitlerde gösterdiği reaksiyona göre birbirlerinden ayrılabilen dört patotipe sahiptir. Bu patojene karşı farklı dayanıklılık kaynakları mevcuttur. Bu dayanıklılık kaynakları ile ilişkilendirilmiş SCAE19, SCY17, SCK13 SCAR markörleri, CaETR Fw-Rev 1, CaETR Fw-Rev 1-Rev 2 allel spesifik markörler, GAA47 ve TA146 STMS markörleri dayanıklı nohut ıslahı çalışmalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Gerçekleştirilen bu çalışmada ülkesel olarak yaygın yetiştirilen nohut çeşitleri ve dünya genelinde patojen izolatlarının fenotipik karakterizasyonu için kullanılan ayırıcı çeşit genotiplerinin patojen patotiplerine olan dayanıklılık durumları belirlenmiştir. Ayrıca çeşit ve genotiplerin dayanıklılık durumları belirtilen markörler ile karakterize edilmiştir. Testlemeler sonucunda çeşit ve genotipler içerisinde patotip I, II, III ve IV'e dayanıklı birey sayıları sırasıyla 35, 19, 5 ve 2 olarak gerçekleşmiştir. ARDA çeşidinin ve ICC 3996 genotipinin 4 patotipin hepsine birden dayanıklı olduğu tespit edilmiştir. Korelasyon analizi sonucu patotip I ve patotip IV'e karşı fenotipik dayanıklılıkla ilgili tek başına bir markör korelasyonu bulunamamıştır. Bununla birlikte GAA47 STMS markörünün SCAE19, SCY17 ve SCK13 markörü ile değerlendirilmesinin sonucu elde edilen verinin patotip I'e karşı dayanıklılıkla p≤0,05 seviyesinde önemli bir korelasyon bulunduğunu göstermiştir. Patotip II'ye karşı dayanıklılıkla SCY17, SCAE19, SCK13 ve TA146 markörleri arasında p≤0,01 düzeyinde önemli bir korelasyon bulunmuştur. Patotip III' e karşı fenotipik dayanıklılıkla SCY17 dışındaki markörler arasında p≤0,05 seviyesinde bir önemli korelasyon bulunmuştur. Tüm patotiplere karşı dayanıklılıkla ilişkili bir markör tespit edilmemiştir. Patotip III ve IV izolatlarının gittikçe yaygınlaşması nedeni ile bu patotiplerle dayanıklılıkla ilişkili markör belirleme çalışmaları kritik öneme sahiptir.

Ascochyta blight is one of the most important diseases of chickpea in the world and in our country. The pathogen, Ascochyta rabiei, has four pathotypes that can be separated from each other according to their reaction to certain varieties. There are different sources of resistance to this pathogen. The SCARE19, SCY17, SCK13 SCAR markers, CaETR Fw-Rev 1, CaETR Fw-Rev 1-Rev 2 allele specific markers, GAA47 and TA146 STMS markers associated with these resistance sources are frequently used in resistant chickpea breeding studies. In this study, the resistance characteristics of the chickpea varieties commonly grown in Turkey and genotypes widely used for phenotypic characterization of pathogen isolates were determined with molecular markörs and pathogenicity assays. In addition, the resistance status of the varieties and genotypes was characterized by the markers. As a result of the tests, the numbers of individuals resistant to pathotypes I, II, III and IV were 35, 19, 5 and 2, respectively. ARDA variety and ICC 3996 genotype were found to be resistant to all 4 pathotypes. Correlation analysis revealed no marker correlation for phenotypic resistance to pathotype I and IV. However, the data obtained as a result of the evaluation of the GAA47 STMS marker combaning with the SCAE19, SCY17 and SCK13 marker showed a significant correlation with the resistance to pathotype I at p≤0.05. Significant correlations were found between resistance to pathotype II and markers SCY17, SCAE19, SCK13 and TA146 at p≤0.01 and between phenotypic resistance to pathotype III and the markers except from SCY17 at p≤0.05. No marker associated with resistance to all pathotypes has been identified. Because of the increasing prevalence of pathotypes III and IV, marker identification studies related to resistance to these pathotypes are critical.