Mucur doğal ceviz popülasyonunun (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı

Abstract

Araştırma, Kırşehir İli Mucur İlçesi ve merkeze bağlı Çukurçayır ve Özbağ Mahallelerinde yaklaşık 9000 ağaçlık doğal ceviz popülasyonunda; verim, meyve kalitesi, geç yapraklanma ve hastalık zararlılara dayanıklılık yönüyle üstün özellikler gösteren ceviz ağaçlarının seleksiyonu amacıyla 2014 ve 2015 yıllarında yürütülmüştür. Çalışmanın ilk yılında, geç yapraklanmaları nedeni ile ilkbaharda gerçekleşen don olayından zarar görmemiş 51 ağaç tespit edilerek ön seçimi yapılmış, sonbaharda meyve örnekleri alınmıştır. Meyve özellikleri, geç yapraklanma, verim ve hastalıklara zararlılara dayanım dikkate alınarak yapılan tartılı derecelendirme sonucunda 12 tip üstün bulunarak seçilmiştir. Seçilen tiplerin orijinlerindeki yapraklanma tarihleri 23 Nisan ile 3 Mayıs arasında gerçekleşmiş, meyveleri ise eylül ayının 1. ve 3. haftası arasında olgunlaşmıştır. Seçilen tiplerin yan dal verimlilikleri % 30 ile % 80 arasında belirlenmiştir. Seçilen tiplerin kabuklu meyve ağırlıkları 7,53 g (40 MCR 42) ile 15,25 g (40 MCR 15), iç ağırlıkları 4,10 g (40 MCR 42) ile 7,87 g (40 MCR 15), randımanları % 44,17 (40 MCR 30) ile % 58,76 (40 KRS 10) arasında belirlenmiştir. Seçilen tiplerin meyve eni değerleri 29,41 mm (40 MCR 42) ile 37,09 mm (40 MCR 15), meyve uzunlukları 28,68 (40 MCR 42) ile 36,51 mm (40 MCR 22), meyve yükseklikleri 34,32 mm (40 MCR 01) ile 44,34 mm (40 MCR 41) arasında saptanmıştır. Tiplerin ham yağ değerleri % 63,04 (40 MCR 32) - % 71,49 (40 MCR 30), ham protein değerleri ise % 9,68 (40 MCR 22) ile % 19,18 (40 KRS 13) arasında belirlenmiştir. Seçilen tipler daha ileri incelemeler için aşılanarak çoğaltılmıştır. Anahtar Kelimeler: Juglans regia L., ceviz ıslahı, seleksiyon, geç uyanma, yan dal verimliliği

This research was conducted to select superior walnut trees for late leafing, yield, fruit quality, disease and insect tolerance attributes among native population of 9000 trees found in Mucur district and Çukurcayır and Özbağ quarters of Kırşehir in 2014 and 2015 years. 51 walnut trees were preselected after late spring frost occurred in spring and fruits were collected at fall. 12 superior genotypes were selected by Weight Ranked Method according to fruit quality, late leafing, yield and lateral fruitfulness and resistance to disease and insects. Leafing dates of selections were recorded between 23 April and 3 May and fruits were matured between first and third week of September in 2015 in their origins. Percentages of lateral fruitfulness of selected types were observed between 30 % and 80 %. In-shell weights of selections were found between 7,53 g (40 MCR 42) and 15,25 g (40 MCR 15), kernel weights between 4.10 g (40 MCR 42) – 7,87 g (40 MCR 15), kernel ratios between 44,17 % (40 MCR 30) – 58,76 % (40 KRS 10). Fruit dimensions were determined in range of 29,41 mm (40 MCR 42) – 37,09 mm (40 MCR 15) for fruit width (E), 28,68 mm (40 MCR 42) – 36,51 mm (40 MCR 22) for fruit length (L) and 34,32 mm (40 MCR 01) – 44,34 mm (40 MCR 41) (H) for fruit height. Crude oil contents of selections were determined between % 63,04 (40 MCR 32) - % 71,49 (40 MCR 30) and crude protein between % 9,68 (40 MCR 22) - % 19,18 (40 KRS 13). Selections were propagated by budding for further investigations. Key words: Juglans regia L., walnut breeding, selection, late leafing, lateral fruitfulness