Ameliyathane çalışanları tarafından ameliyathanelerde ergonomik risklerin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma ameliyathane çalışanları tarafından ameliyathanelerde fiziksel,kimyasal, biyo-mekanik, psikososyal ergonomik risk faktörlerinin belirlenmesi ve burisklerin kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları ile ilişkisinin incelemesi amacı ilegerçekleştirildi.Çalışmanın evrenini Batı Karadeniz‟de Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesi,Batı Karadeniz‟de Bir Devlet Hastanesi, Doğu Karadeniz‟de Bir Eğitim ve AraştırmaHastanesi ve Doğu Karadeniz‟de Bir Devlet Hastanesi‟nin ameliyathane birimlerindeçalışan cerrahlar, cerrahi asistanlar, anestezi uzmanları, anestezi asistanları,ameliyathane hemşireleri, ameliyathane teknikerleri ve anesteziteknikerleri/teknisyenleri (n:305) oluşturdu. Çalışmanın evreni aynı zamandaçalışmanın örneklemini oluşturdu, evrenin %82.29‟una ulaşıldı.Veriler araştırmacı tarafından literatür taraması doğrultusunda oluşturulanveri toplama formu ve Cornell Kas- İskelet Sistemi Rahatsızlık Ölçeği ile yüz yüzegörüşme tekniği kullanılarak toplandı. Veriler bir istatistik programında analiz edildi.Sürekli değişkenleri ortalama ± standart sapma (en az ve en çok değerler) vekategorik değişkenler sayı ve yüzde olarak ifade edildi. Kategorik değişkenlerarasındaki farklılıklar ise Ki-kare analizi ile incelendi. p<0.05 değeri istatistikselolarak anlamlı kabul edildi.Çalışmamıza katılan 251 ameliyathane çalışanının %44.22 (n:111)‟sinicerrahlar, %29.88 (n:75)‟ini anestezistler ve %25.89 (n:65)‟unu hemşireler oluşturdu.Çalışmamıza katılan ameliyathane çalışanlarının %57.77 (n:145)‟sinindinlenme odasında cam/pencere ve doğal aydınlatmanın bulunmadığı ve hastanelerarasında anlamlı farklılık olduğu bulundu (p<0.05). Aynı zamandaameliyathanelerdeki dinlenme odalarında rahatlatan obje olarak en çok televizyonun(%40.48) bulunduğu, çalışanların %28.34 (n:69)‟ünün dinlenme odasında rahatlama,dinlenme hissi yaşamadığı ve %24.81 (n:65)‟inin ise dinlenecek bir odalarınınolmadığı görüldü.Ameliyathane çalışanlarının meslek gruplarına göre fiziksel ergonomik faktörlerinden olan ortamısısından (%88.84) rahatsızlık duydukları saptandı (p>0.05). Cerrahların yarısının (%49.49) çok terlediği, hemşirelerin (%31.67) bazen üşüdüğü bazen terlediği,anestezistlerin (%45.31) ise çok üşüdüğü belirlendi (p<0.05).Çalışmamızda skopi kullanılan cerrahilerde en çok anestezistlerin (%91.78)görev aldığı, bunu hemşirelerin (%77.59) ve cerrahların (%61.82) takip ettiği vemeslek grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu saptandı(p<0.05). Çalışmamızda skopili odalarda görev alanların %95.21‟inin skopi çekimisırasında X-ray gözlüğü ve %82.19‟u tiroid koruyucu kullanmadığı, koruyucuekipman olarak en çok (%80.82) kurşun önlüğün kullanıldığı saptandı. Çalışanlarınekipman kullanımlarının yetersiz olduğu çalışanların uyumunu sağlayan ergonomikinceltilmiş kurşun önlüklerin kullanılmadığı ve radyasyon açısından risk altındaolduğu görüldü.Ekrana bakış açıları değerlendirildiğinde; çalışanların (%61.83) daha çokergonomik olmayan 45˚ yukarı açısıyla ekrana baktığı ve kullanılan ekranınyüksekliğinin (%58.09) sabit olup ayarlanamadığı bulundu. Hemşirelerin boyununcerrahlardan 12 cm, anestezistlerden 7 cm daha kısa olması, monitör yüksekliklerininayarlanabilir olmaması nedeniyle hemşirelerin daha fazla boyun ağrısı yaşamayaneden olduğu düşünüldü.Ameliyathane çalışanlarının biyo-mekanik ergonomik faktörlerden biri olanayakta duruş pozisyonları açısından; çalışanların daha çok (%45.02) tek ayak üzerineyüklenerek asimetrik duruş pozisyonunu kullandığı saptandı. Ergonomik olanayaklar omuz hizasında açık simetrik duruş pozisyonu kullanan çalışanların boyun(p>0.05), omuz (p<0.05), sırt (p>0.05), bel (p>0.05), kol (p<0.05), kalça (p>0.05),bacak (p<0.05), diz (p<0.05), baldır (p<0.05) ve ayak (p<0.05) ağrılarını diğerpozisyonlara oranla daha az yaşandığı görüldü.Çalışmamıza katılan ameliyathane çalışanlarının çalışma yükseklikleriincelendiğinde çoğunun (%77.30) ergonomik olan bel-kalça arası yüksekliğikullandığı ve meslek grupları arasında anlamlı farklılık olmadığı saptandı (p>0.05).Bel-kalça arası yükseklikte çalışanlarda boyun (p<0.05), omuz (p<0.05), sırt(p<0.05), kol (p<0.05), bel (p>0.05), el bileği (p>0.05), kalça (p>0.05), bacak(p<0.05), diz (p<0.05) ve baldır (p<0.05) ağrılarının diğer çalışma yüksekliklerineoranla daha az hissedildiği saptandı.Vücudu 19 bölge olarak değerlendirdiğimiz Kas-İskelet SistemiRahatsızlıkları Ölçeği‟nde hemşirelerin, anestezistlere ve cerrahlara oranla daha fazlavücut bölümünde yüksek ağrı yaşadığı görüldü. Ameliyathane hemşirelerinin en çokağrı yaşadığı bölgelerden birinci sırada boyun (%69.23), cerrahlarda (%55.86) veanestezistlerde de (%62.67) ise bel bölgesi en çok ağrı hissedilen birinci bölgeolduğu saptandı.Ameliyathane çalışanları için kimyasal ergonomik bir risk faktörü olancerrahi duman tahliye sistemleri açısından çalışanların (%85.66) çoğunun çalıştıklarıameliyat odalarında cerrahi duman tahliye sisteminin bulunmadığı saptandı. Ayrıcabir diğer kimyasal ergonomik risk faktörü olan atık gazların ameliyat odalarından(78.49) yeterince uzaklaştırılmadığının bildirildiği görüldü.Psikososyal ergonomik faktörlerden olan nöbet tutma ve vardiya süresincegörev alınan vaka sayısında; anestezistlerin diğer çalışanlara oranla daha fazla nöbettuttuğu, gün içerisinde daha fazla vakada görev aldığı fakat buna rağmen daha çokoturur pozisyonu kullandığı ve dinlenme zamanlarının diğer çalışanlara oranla dahafazla olduğu saptandı.Sonuç olarak; ameliyathane ortamının çalışanlar açısından fiziksel, kimyasal,psikososyal ve biyo-mekanik ergonomik riskler içerdiği, ameliyathane ortamındabulunan risklerin ameliyathane çalışanlarının özellikle kas-iskelet sistemi üzerineolumsuz etkileri olduğu ve ergonomik çalışma ortamının sağlanmasıyla ameliyathaneçalışanlarına yönelik ergonomik risklerin azaltılabileceği görüldü.Anahtar Kelimeler: Ameliyathane ergonomisi, Ameliyathane hemşireliği,Ergonomi, Ergonomik risk, Ergonomik faktör

This study was carried out with the aim of determining the physical,chemical, biomechanical, psychosocial ergonomic risk factors in the operating roomby operating room staff and examining the relationship between these risks andmusculoskeletal disorders.The study was conducted at a training and research hospital in the WesternBlack Sea, a State Hospital in the Western Black Sea, a Training and ResearchHospital in the Eastern Black Sea, and by surgeons working in the operating roomunits of the Eastern Black Sea, surgery assistants, anesthesia specialists, anesthesiaassistants, operating room nurses, and anesthesia technicians / technicians (n = 305).The universe of the work has also created a sample of working at the same time, itwas reached to 82.29% of universe.The data were collected by the researcher using a data collection formprepared in accordance with the literature review and face-to-face interviewtechnique with the Cornell Musculoskeletal System Discomfort Scale. The data wereanalyzed with a program package. Continuous variables mean ± standard deviation(minimum and maximum values) and categorical variables were expressed asnumber and percentage. Differences between categorical variables were analyzed byChi-square analysis. The value of p<0.05 was considered statistically significant.The 251 operating room staff participated in the study were surgeons(44.22%), anesthetists (29.88%) and nurses (25.89%).It was found that 57.77% (n: 145) of the operating room staff whoparticipated in the study did not have glass / window and natural lighting in theresting room and there was a significant difference between the hospitals (p<0.05).28.34% of the 251 operating room staff participated in the study didn‟t feel relaxedand rested in their resting rooms, 40.48% of the operating room staff foundcomforting the TV in their resting rooms and 24.81% of the operating room staffdidn‟t even have any resting room.It was observed that 88.84% of the operating room workers wereuncomfortable with the heat of the operating rooms which is the one of the physical viiiergonomic factors. According to occupational groups, it was observed that the half ofthe surgeons (49.49%) sweated very much, the nurses (31.67%) sometimes sweatedor felt cold while anesthetists (45.31%) felt cold very much (p<0.05).In our study, it was found that the most anesthetists (91.78%) were employedby surgeons who used scopies, followed by nurses (77.59%) and surgeons (61.82%)and there was a statistically significant difference between occupational groups(p<0.05). In our study, it was determined that 95.21% of the subjects in the scopedchambers did not use the X-ray glasses and 82.19% of the thyroid protectors duringthe scoping, and the lead apron (80.82%) was the most used as protective equipment.Employees were found to be inadequate to use equipment, not to use suitable leadapron ergonomically and to be at risk for radiation.When the standpoint to screen was evaluated, it was found that 61.83%percent of the operating room workers mostly look the screen with the angle up of 45degrees which is not ergonomic and the heights of 58.09% percent of used screensare immobilized. It was concluded that the nurses participated in this study had painin their neck due to the fact that they are 12 cm smaller than the surgeons, 7 cmsmaller than anesthetists and the used screens are immobilized.When ` which posture, one of the biomechanical ergonomis factors, was usedby the operating room workers while they were standing on foot?` was analysed, itwas determined that the operating room workers (45.02%) mostly used the posture ofasymmetrical standing on one foot. The ones who work in the feet symmetricalposture position at shoulder height which is ergonomic were seen to have less painthan other positions, which is in neck (p> 0.05), shoulder (p<0.05), back (p> 0.05),waist (p> 0.05), arm (p<0.05), hip (p>0.05), leg (p<0.05), knee (p<0.05), calf(p<0.05) and foot (p<0.05).When the working heights of the operating room workers were examined inour study, it was found that most of them (77.30%) used the ergonomic waist-hipheight and there was no significant difference between the occupational groups (p>0.05). The ones who work at the height between the waist and hip) were found to feelless pain than other working heights for the one in neck (p<0.05), shoulder (p<0.05),back (p ≤0.05), arm (p<0.05), waist (p> 0.05), wrist (p> 0.05), hip (p> 0.05), leg(p<0.05), knee (p<0.05) and calf (p<0.05).ixIn the Musculoskeletal Disorders Questionnaire, which we evaluated as 19body regions, nurses were found to have higher pain in the body part than theanesthetists and surgeons. It was found that the waist region was the most painfulregion in the surgeons (55.86%) and the anesthetists (62.67%) in the first place, neck(69.23%) in the first place where the operating room nurses had the most pain.The surgery smoke which is one of the chemical risk factors was analysedand it was observed that most of the operating room workers (85.66%) in this studydidn‟t have any smoke release system. The waste goses are the other chemical riskfactors for the operating room workers and it was observed that the waste gasesdidn‟t release sufficiently from the most operating room (74.49%) in the study.The numbers of watches and occurences which are psychosocial risk factorduring a shift were analysed. It was observed that anesthetists kept watch and tookcharge in occurences more than the other workers in this study. But they used sitposition and they had rest time more than the others.As a result; it was observed that the operating room environment hadphysical, chemical, psychosocial and biomechanical ergonomic risks in terms of theemployees and that the risks in the operating room environment had negative effectsespecially on the musculoskeletal system. Also ergonomic working environmentcould be provided to reduce the ergonomic risks for the operating room employees.Key words: Operating room ergonomics, Operating room nursing,Ergonomics, Ergonomic risk, Ergonomic factor