Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ders kitaplarında dil bilgisi

Abstract

Bu araştırmada, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ders kitaplarında öğretilen dil bilgisi konuları incelenmiştir. A1 düzeyinden C1 düzeyine kadar Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki dil bilgisi konularının öğretimi sırası belirlenmiştir. Ayrıca bu konuların öğretim sırasının doğruluğunu sağlamlaştırmak için öğretmen görüşleri alınmıştır. Böylelikle Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dil bilgisi konularının hangi düzeyde verilmesi gerektiği belirlenmeye çalışılmıştır.Araştırmada dil bilgisi konularının öğretimi sırasını belirlemek için ders kitaplarının içerik analizi; belirlenen konuların doğru sıralanması için de öğretmen görüşü alınmıştır. Araştırmada A1 düzeyinden C1 düzeyine kadar Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılacak dil bilgisi konularının sunumuna yönelik bir kuram geliştirilmeye çalışılmıştır. Bunun için araştırmaya veri toplamak amacıyla doküman inceleme tekniğine başvurulmuştur. İncelenen Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ders kitaplarının sonuçları ile alınan öğretmen görüşleri birleştirilmiş ve bir öneride bulunulmuştur. Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi için hazırlanan ve bu araştırmada incelenecek kitapların seçiminde amaçlı örnekleme tekniği kullanılmıştır. Dil bilgisi konularını doğrudan öğreten üç yayınevinin A1 düzeyinden C1 düzeyine kadar kitaplarının içerik analizi yapılmıştır. Ayrıca dil bilgisi konularının öğretimi sırasını belirlemek için bu alanda en az beş yıl çalışmış öğretmenlerin görüşlerine başvurulmuştur. Bununla ilgili veri elde etmek için dil bilgisi konularını içeren bir `Dil Bilgisi Konuları Belirtke Tablosu` üç alan uzmanı ile hazırlanmış ve bu konuların hangi düzeyde öğretileceğini belirlemek için bu alanda çalışan yedi öğretmene sorulmuştur. Ders kitaplarından elde edilen verilerin analizinde konuların tekrarı frekans ile hesaplanmıştır. Kitaplardaki konuları birbirleriyle karşılaştırırken tutarlık için tekrar etmesi (f); öğretim önceliği için tekrar sıklığı ve öğretmenlerin bu konulardaki uzlaşıları dikkate alınmıştır. Yapılan analizler sonucunda şu sonuçlara ulaşılmıştır:1)Ses bilgisi: İncelenen üç yayınevinde B1, B2 ve C1 düzeyleri için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleriyle arasında tutarlık yoktur. Ayrıca A1 ve A2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. 2)Sözcük türleri: İncelenen üç yayınevinde isimler konusunda A2, B1 ve B2 düzeyleri için hazırlanan kitapların hepsinde tutarlık vardır. Fakat A1 düzeyi için hazırlanan kitapların hiçbirinde tutarlık yoktur. C1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarında ise İÜY ve YİY arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Sıfatlar konusunda B1 ve B2 düzeyleri için hazırlanan kitapların hepsinde tutarlık vardır. Fakat A1 ve A2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. C1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarında ise İÜY ve YİY arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Zamirler konusunda A1, B1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. Fakat A2 ve B2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarında YİY ve YHY arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. C1 düzeyinde ise İÜY ve YİY arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Zarflar konusunda B2 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat A2 düzeyinde hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. A1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarında ise YİY ve YHY arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. B1 ve C1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarında İÜY ve YİY arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Edatlar konusunda A1, A2, B1, B2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. Fakat C1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarında YİY ve YHY arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Bağlaçlar konusunda A1 ve B1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarında İÜY ve YİY arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Ayrıca A2, B2 ve C1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. Ünlemler konusunda A1, A2, B1, B2 ve C1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. 3)Cümle bilgisi: İncelenen üç yayınevinde basit zamanlar konusunda B1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat A1 ve A2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. B2 ve C1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarında ise İÜY ve YİY arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Birleşik zamanlar konusunda A1 ve A2 düzeyleri için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. C1 düzeyi için hazırlanan YİY ve YHY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. B1 ve B2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının ise hiçbirinde tutarlık yoktur. Olmak ve birleşik yapılar konusunda A1 ve A2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat B1 ve B2 düzeyleri için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. C1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. Cümlenin ögeleri konusunda A1, A2, B1, B2 ve C1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Dolaylı anlatım cümleleri konusunda A1 ve C1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat A2 ve B1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. B2 düzeyi için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. 4)Kipler: İncelenen üç yayınevinde olasılık-yeterlik kipi konusunda B1 ve C1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat A2 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. A1 düzeyi için hazırlanan YİY ve YHY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. B2 düzeyi için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin di-ğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Emir kipi konusunda B1 ve C1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat A1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. A2 düzeyi için hazırlanan YİY ve YHY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. B2 düzeyi için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. İstek kipi konusunda B1, B2 ve C1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat A1 düzeyi için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. A2 düzeyi için hazırlanan YİY ve YHY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Dilek kipi konusunda A1, A2, B2 ve C1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat B1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. Gereklilik kipi konusunda A1, A2 ve B2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat B1düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. C1 düzeyi için hazırlanan YİY ve YHY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Koşul kipi konusunda A1 ve A2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat B1 düzeyi için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. B2 düzeyi için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. C1 düzeyi için hazırlanan YİY ve YHY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. 5)Eylemler: Eylemde çatı konusunda A1 ve A2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hepsinde tutarlık vardır. Fakat B1 ve B2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. C1 düzeyi için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin di-ğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Fiilimsiler konusunda A1, A2, B1, B2 ve C1 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. Kurallı birleşik eylemler konusunda A1 düzeyi için hazırlanan İÜY ve YİY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YHY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. B1 düzeyi için hazırlanan İÜY ve YHY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, YİY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. A2 ve B2 düzeyleri için hazırlanan ders kitaplarının hiçbirinde tutarlık yoktur. C1 düzeyi için hazırlanan YİY ve YHY'nin ders kitapları arasında tutarlık var, İÜY'nin diğer yayınevleri ile arasında tutarlık yoktur. Elde edilen bu veriler, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi için hazırlanan ders kitaplarında dil bilgisi konularının öğretimi ile ilgili bir tutarlığın olmadığını göstermektedir. Ayrıca, tutarlı olunan dil bilgisi konuları ile ilgili kitaplarda yer alan öğretim etkinliklerinin niteliği ve tekrar sıklığı da aynı değildir. Konuların öğretimi ile ilgili öğretmenlerden alınan görüşler arasında da bir tutarlık yoktur. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dil bilgisi konularının düzeylere göre öğretim sırası hakkında hem yayınevlerinin hem de öğretmenlerin ortak bir bakış açısına sahip olmadıkları söylenebilir. Dil bilgisi konularının öğretiminin, yayınevlerinin ve alanda çalışan öğretmenlerin bireysel tercihlerine kaldığı söylenebilir. Bu konuda hem öğretim programına hem de nitelikli öğretim etkinlikleri içeren ders kitaplarına ihtiyaç vardır.

In this study, grammar topics in textbooks used for teaching Turkish as a foreign language were examined in order to determine the order of teaching followed from A1 to C1 level. In addition, teacher opinions were taken to strengthen the accuracy of the determined teaching order of these topics. Thus, the aim was to determine what grammar topics should be taught at each level of proficiency in teaching Turkish as a foreign language.In order to arrange the order of grammar topics used in teaching, content analysis was done of textbooks and teacher opinions were taken in order to compare both analyses' results and determine a commonly agreed upon order of those topics. In this research, an attempt was made to develop a theory to present an order of grammar topics to be used in teaching Turkish as a foreign language. In order to collect data for the research, document analysis technique was used.In this study, the purposive sampling technique was used to select the textbooks prepared for teaching Turkish as a foreign language.In order to determine what grammar topics are taught at each proficiency level, an instrument called, `Grammar Topics Determination Table` was prepared, having consulted three field experts, and in order to determine the level at which those subjects could be taught, the opinions of seven field teachers were sought. While comparing the topics in different textbooks, for the frequency of the repetition of the topics (f), for teaching priority both the frequency of the repetition of the topics and teacher agreements were sought.At the end of the analysis of the textbooks published by the three publishing houses, the following results were obtained:1)Phonology: No coherence was found among the textbooks of the IUY and YIY prepared for the levels of B1, B2 and C1 in the three publishing houses; howewer, there was no coherence among YHY and other publishing houses. In addition, there was no coherence in none of the textbooks prepared for A1 and A2 levels.2)Word types: There was coherence in all books at A2, B1 and B2 levels in terms of nouns. Howewer, there was no coherence among the books prapered for A1. There was coherence for the level of C1 in the text books of IUY and YIY. There was no coherence among YHY and other publishing houses. There was coherence in all books at the levels of B1 and B2 levels in terms of adjectives. But, there was no coherence in all textbooks prapered for A1 and A2 levels. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY prapered for C1 level, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was no coherence in all books at A1 and B1 levels in terms of pronouns. There was coherence in the textbooks of YIY and YHY at the levels of A2 and B2. There was no coherence among YHY and other publishing houses. There was no coherence in the textbooks of IUY and YIY prapered for C1 level, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was coherence in all books pra-pered for B2 level in terms of adverbs. Yet, there was no coherence in all books prapered for A2 level. There was coherence in the textbooks of YIY and YHY at the level of A1, there was no coherence among IUY and other publishing houses. There was coherence in the textbooks of IUY YIY at the levels of B1 and C1, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was no coherence in all books at A1, A2, B1 and B2 levels in terms of prepositions. But, there was coherence in the textbooks of YIY and YHY at the level of C1, there was no coherence among IUY and other publishing houses. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY prapered for the levels of A1 and B1 in terms of conjunctions. There was no coherence among YHY and other publishing houses. There was no coherence in all books at A2, B2 ve C1 levels. There was coherence in all textbooks prepared for the levels A1, A2, B1, B2 and C1 for the exclamations.3)Syntax: There was coherence in all textbooks prepared for level B1 in terms of simple tenses. Howewer, there was no coherence in the textbooks prepared for A1 and A2 levels. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY prepared for B2 and C1 levels, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY for the levels of A1 and A2 in terms of other tenses, there was no coherence among YHY and other publishing houses. Coherence was found among the textbooks of YIY and YHY at the level of C1. There was no coherence among IUY and other publishing houses. There was no coherence prepared for B1 and B2 levels. There was coherence in all textbooks prepared for A1 and A2 levels in terms of `to be` verb with various structures. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY prepared for B1 and B2 levels, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was no coherence in the textbo-oks prepared for C1 level. Regarding sentence elements, there was cohe-rence in all lectures prepared for A1, A2, B1, B2 and C1 levels. There was coherence in all textbooks prepared for A1 and C1 levels in terms of sentences in indirect speech. Yet, there was no coherence in the textbooks prepared for A2 and B1 levels. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY prepared for B2 level, there was no coherence among YHY and other publishing houses.4)Moods: There was coherence in all textbooks prepared for level B1 and C1 in terms of probability-competency mood. Howewer, there was no coherence in the textbooks prepared for A2 level. There was coherence prepared for level A1 level in the textbooks of YIY and YHY textbooks, there was no coherence among IUY and other publishing houses. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY at the level of B2. There was no coherence among YHY and other publishing houses. There was coherence in all textbooks prepared for B1 and C1 levels in terms of imperative mood. But, there was no coherence in the textbooks prepared for the level A1. There was coherence in the textbooks of YIY and YHY prepared for A2 level, there was no coherence among IUY and other publishing houses. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY prepared for B2 level, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was coherence in all textbooks prepared for B1, B2 and C1 levels in terms of optative mood. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY prepared for A1 level, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was coherence in the textbooks of YIY and YHY prepared for A2 level for that mood, there was no coherence among IUY and other publishing houses. There was coherence in all textbooks prepared for A1, A2, B2 and C1 levels in terms of desiderative mood. But, there was no coherence in the textbooks prepared for B1 level. There was coherence in the textbooks prepared for A1, A2 and B2 levels in terms of ne-cessitative mood. Howewer, there was no coherence in the textbooks pre-pared for B1 level. There was coherence in the textbooks of YIY and YHY for the level of C1, there was no coherence among IUY and other publishing houses. There was coherence in all the textbooks prepared for A1 and A2 levels in terms of contitional mood. Yet, there was no cohe-rence in the textbooks prepared for B1 level in that mood. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY for the level B2, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was coherence in the textbooks of YIY and YHY, there was no coherence among IUY and other publishing houses. 5)Verbs: There was coherence in all textbooks prepared for A1 and A2 levels in terms of voice concepts. Howewer there was no coherence in the textbooks prepared for B1 and B2 levels. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY for the level of C1, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was no coherence in the textbooks for the levels A1, A2, B1, B2 and C1 in terms of gerunds. There was coherence in the textbooks of IUY and YIY for the level of A1 in terms of verbs and structures that use verbs with other structural verbs such as modals, there was no coherence among YHY and other publishing houses. There was coherence in the textbooks of IUY and YHY for the level of B1, there was no coherence among YIY and other publishing houses. There was no coherence in the textbooks for the levels A2 and B2. There was coherence in the textbooks of YIY and YHY for the level of C1, there was no coherence among IUY and other publishing houses. These data indicate that currently there is no coherence in teaching grammar topics in the textbooks prepared for teaching Turkish as a foreign language. In addition, there is no coherence in terms of quality and repetition of the teaching activities in the books. There is also no coherence among the opinions of the teachers on the teaching of the topics. Thus, it may be stated that both the publishing houses and the teachers do not have a common point of view regarding the order of grammar topics to be taught at different levels in teaching Turkish as a foreign language. This means that the teaching of grammar topics is at the discretion of publishing houses and teachers working in the field. Based on the findings, there is a need for both the curriculum and textbooks containing qualified teaching activities.Keywords: Teaching Turkish as a Foreign Language (TTFL), Grammar, Teaching of Turkish grammar, Turkish Teaching Textbooks.