Sosyal bilgiler öğretmenlerine göre coğrafya okuryazarlığı ve öğretimi

Abstract

Araştırmamızdaki amaç, öğrencilerimizin iyi birer coğrafya okuryazarı olabilmesinde büyük etken olan, Sosyal Bilgiler öğretmenlerimizin, algılarındaki coğrafya okuryazarlığı tanımını belirlemek ve öğrencilerimizi işlevsel coğrafya okuryazarı haline getirebilmek için neler yapılması gerektiğini, öğretmenlerden dinleyerek ortaya çıkan sonuçlarla, Sosyal Bilgiler öğretmenlerimize ve bu konuda çalışmalar yapan araştırmacılarımıza öneriler sunarak, literatüre bu konuda veri kazandırmaktır.Literatür incelendiğinde, coğrafya okuryazarlığı ile ilgili yapılmış çalışmaların çoğu, bu konuda bireylerin bilgilerinin ya da algı düzeylerinin ölçülmesi ile alakalıdır. Bu çalışma ise, coğrafya okuryazarlığıyla ilgili kendinden önceki araştırmalarla benzerlik göstermeyip, konu hakkında, öğretmenlerin görüşlerinin alındığı ülkemizdeki ender bir çalışmadır. Çalışma bu yönüyle, alanında bir ilk olması sebebiyle literatüre önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir.Araştırmanın örneklemini, 2016-2017 eğitim öğretim yılında, sosyo-ekonomik düzey verileri göz önünde bulundurularak, Ankara ilinin birbirinden farklı sosyo-ekonomik düzeye sahip yerleşim yerlerinde, amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle seçkisiz olarak seçilmiş Keçiören,Kızılcahamam, Kahramankazan, Çamlıdere ve Güdül ilçelerinde MEB'e bağlı ortaokullarda görev yapan Sosyal Bilgiler öğretmenleri oluşturmaktadır.Öğretmenlerden elde edilen veriler, önce bilgisayar ortamında yazılı hale getirilmiş, sonra da nitel araştırma tekniklerden betimsel analiz kullanılarak çözümlenmiştir.Sorduğumuz sorulara Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin verdikleri cevapların en çok ifade edilişine göre, coğrafya okuryazarlığın tanımı; ülkemizin, dünyamızın, canlı ve cansız çevrenin tanınması ve tanıtılabilmesi becerisidir. Görüşlere göre, coğrafya okuryazarı bir bireyde olması gereken özellikler ise, coğrafyanın temel konularını ve kavramlarını bilmek, harita kullanabilme becerisine sahip olmak ve çevreye karşı duyarlı olmak, çevreye değer vermektir. Sosyal Bilgiler Öğretmenlerimize göre, öğrencilerin yaşadıkları çevreyi, ülkesini ve dünyayı tanımaları, anlamaları ve bununla beraber Sosyal Bilgiler Dersi içerisinde yeri ve önemi olduğu için, coğrafya okuryazarlığı becerisine sahip olmanın önemi büyüktür. Yine elde edilen görüşlere göre, Sosyal Bilgiler Dersi'nde coğrafya okuryazarlığı açısından amaç, yaşanılan ülkeyi ve çevreyi tanıtmak olmalıdır. İçerik, genel ve temel coğrafik kavramlar ve terimler olmalıdır. Beceri kazandırma açısından, bol bol harita kullandırılmalıdır. Yöntem ve teknik olarak gezi, gözlem ve inceleme yöntemleri esas alınmalıdır. Kullanılacak materyaller en çok harita ve yerküre olmalıdır. Ölçme ve değerlendirme, uygulamalı, pratik içeren, beceri düzeyini ölçen sınavlar şeklinde olmalıdır. `Ülkemizde öğrencilerin coğrafya okuryazarlık seviyesini artırmak için neler yapılması gereklidir?` sorusuna öğretmenlerin çoğunun verdiği cevap ise, `gezi sayısı ve imkânları artırılmalı` şeklindedir.

The purpose of our research is to determine the definition of geography literacy in the perceptions of our Social Science teachers who are the major factors that make our students good geography literate and to pay attention to teachers about what should be done in order to make our students be geography literate and, with the consequences, to offer suggestions to our researchers making studies on this issue and to gain date to literature on this issue.When the literature is examined, most of the studies on geographical literacy are concerned with measuring the level of knowledge or perception of individuals in this respect. This study is the rare study in our country where there is no similarity to previous researches on geographical literacy and the opinions of the teachers about the topic are taken into consideration. In this regard, the study is thought to contribute significantly to the literature because it is the first in its field.In our this studies, a qualitative research method and a case study model of qualitative research methods were used. The interview form was used as data collection tool. Our interview form consists of 5 questions in total and each of the questions was prepared to obtain different data.The sample of the research, in the academic year 2016-2017, by considering the socio-economic level data, consists of the teachers of Social Sciences who are working in secondary schools attached to MoNE in the districts of Keçiören, Kızılcahamam,Kahramankazan, Çamlıdere and Güdül, easy-to-use sampling method from purposeful sampling methods, in the settlements with different socio-economic levels of Ankara,The data obtained from the teachers were first written in computer environment, and then using descriptive analysis from qualitative research techniques.According to the most expressions of the answers given by the teachers of Social Studies to the questions we ask, the definition of geographical literacy; it is the recognition of our country, our world, the living and non-living environment and the ability to be introduced. According to the interviews, the features that a geography literate person should have are to know the basic concepts and concepts of geography, to be able to use maps and to be sensitive to the environment, to give value to the environment. According to our Social Studies Teachers, since the students recognize the environment, the country and the world they live in, their understandings and together with the place and the importance in the Social Studies Course, the importance of having geographical literacy skills is great. According to the opinions obtained, in the Social Studies Course, the purpose in terms of geographical literacy should be to introduce the living country and environment. Content should be general and basic geographic concepts and terms. In terms of acquiring skills, plenty of maps should be used. The method and technique should be based on trip, observation and examination methods. Materials to be used should be mostly map and sphere. Measurement and evaluation should be in the form of practical, practical, examinations that measure skill level. To the question being asked as `What needs to be done to increase the literacy level of the students in our country?`, the answer given by most of the teachers is `the number of trips and opportunities should be increased`.