Kafkasya`dan Muş yöresine göçler ve iskan

Abstract

Bu çalışmada 1856-1905 yılları arasında Kafkasya'dan Muş yöresine yapılan göçler incelenmiştir. 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kafkasya'da hâkimiyet kurma çabalarını hızlandıran Rusya 1829 Edirne Anlaşması ile bu hâkimiyetini önemli ölçüde pekiştirdi. Kırım Savaşı'nda yenilmesine rağmen direniş hareketlerine son veren ve Şeyh Şamil'i esir alarak etkinliğini bitiren Rusya'nın önündeki askeri engellerin de kalkmasıyla bölgedeki hâkimiyetini iyice pekiştirmiştir. Kırım Savaşı'ndan mağlup olan Rusya Kafkas halklarının kendisine gerekli desteği vermediği gerekçesiyle bölge halkına yönelik baskı, şiddet ve asimilasyon politikaları yürütmeye başladı. Rusya'nın uyguladığı bu politikalar sonucunda bölge halkı tarihi, dini ve ekonomik bağları olan Osmanlı Devleti topraklarına göç etmek zorunda kaldılar. Osmanlı Devleti topraklarına 1850'li yılların ilk yarısında bazı Kafkas aileleri gönüllü olarak gelmesiyle başlayan göç hareketi 1859 yılından itibaren yoğunluk kazanmaya başladı. Göçler, Batı Kafkasya'da Abzeh ve Sapsıg gibi kabilelerin Ruslara karşı mücadeleyi bıraktığı 1662–1865 döneminde doruk noktasına ulaştı. Bu dönemden sonra azalma gösteren göçler 1877–1878 Osmanlı-Rus savaşından sonra tekrar yoğunluk kazanmaya başladı. 1890–1908 yılları arasında kısmen devam eden göçler 1920'li yıllarda durulmaya başladı. XIX. Yüzyılın ikinci yarısında başlayarak yarım yüzyıldan fazla devam eden göçler sonucunda Kafkasyalı halklar binlerce yıllık vatanlarını terk ederek muhacir konumuna düştüler. Zorlu koşullar altında yapılmaya çalışılan göç sırasında yollarda nüfusun neredeyse yarısı hayatını kaybetti. 1850'lerin sonunda İskâna açılan Muş yöresine Kafkasya'dan binlerce göçmen gelerek yerleşti. Çalışmamızda, Muş yöresini İskân bölgesi olarak tercih eden göçmenler nüfus özellikleri, yerleşim yerleri ve halk ile ilişkileri açısından incelendi.

In this study migrations from the Caucasus to Mus region between 1856-1905 were examined. With the Treaty of Küçük Kaynarca in 1774, Russia accelerated its efforts to establish dominance in the Caucasus, and with 1829 Edirne Agreement, this dominance was significantly strengthened. Despite being defeated in the Crimean War, he strengthened his dominance in the region with the removal of the military obstacles in front of Russia, which ended the resistance movements and ended his activity by taking Sheikh Shamil as prisoner.Russia, which had been defeated by the Crimean War, began to carry out policies of oppression, violence and assimilation against the people of the region on the grounds that the people of the Caucasus did not give them the necessary support. As a result of these policies implemented by Russia, the people of the region have to migrate to the territories of the Ottoman State which have historical, religious and economic ties. The immigration movement that began with the voluntary arrival of some Caucasian families in the first half of the 1850s on the territory of the Ottoman State began to gain intensity from 1859. Immigrants reached the peak in the period of 1662-1865 when tribes such as Abzeh and Sapsig left the struggle against the Russians in the Western Caucasus. After this period, the migrations which have been declining slightly began to intensify again after the Ottoman-Russian war of 1877-1878. Partially continuing migrations between 1890-1908 began to settle in the 1920s. XIX. In the second half of the century, as a result of migrations that lasted for more than half a century, the Caucasian peoples abandoned their thousands of years old homeland and became emigrants. Almost half of the population lost their lives in the roads during the migration that was being tried under difficult conditions.At the end of the 1850s thousands of immigrants from the Caucasus came to the Mus region, which opened to the settlement. Immigrants who prefer Mus region to the Iskender region were examined in terms of population characteristics, settlements and relations with the people.