Tutmacı`nın Gül ü Hüsrev Mesnevisi (tenkitli metin-bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük)

Abstract

`Gül ü Hüsrev`, İranlı şair Attar'ın aynı adlı yahut `Hüsrev-nâme` diye bilinen 7708 beyitlik mesnevisinin tercümesidir. 5499 beyit olan `Gül ü Hüsrev`, hicri 808 (1406) yılında Tutmacı tarafından yazılmıştır. Rum Kayseri'nin oğlu Hüsrev ile Huzistan şahının kızı Gülruh (Gül) arasındaki aşk macerasının anlatıldığı eserde zaman zaman ahlakî mesajlara da yer verilmiştir. Çalışmanın giriş kısmında mesnevinin yazarı Tutmacı ve eserleri ile ilgili bilgi verildikten sonra, eserin kapsamlı bir incelemesi yapılmış ve üç nüshanın karşılaştırılmasıyla tenkitli metin oluşturulmuştur. Eserin bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü de hazırlanarak eserin söz varlığı ortaya çıkarılmıştır.Bu çalışmada, Gül ü Hüsrev mesnevisinde yer alan sözcük, deyim, atasözü, kalıp ifade ve tamlamaların bağlamına göre anlamlandırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda eserdeki tüm söz varlığı dikkatle gözden geçirilip kelimelerin anlamları, mecaz anlamlarına ve mazmunlara varana dek, bütün yönleriyle ele alınmıştır. Böylece söz varlığı bağlamına göre sınıflandırılmış ve kelimelerin muhtelif anlam katmanları tespit edilmiştir.

`Gül ü Hüsrev` is a translation of the Persian poet, Attar's 7708 couplets mesnevi which is also known as `Hüsrev-nâme`. Tutmacı wrote `Gül ü Hüsrev` in 1406. The work which narrates the love affair between Hüsrev, the son of Rum Kaiser and Gülruh (Gül), the daughter of Huzistan Shah occasionally provides moral messages. In the introduction chapter of the study, a comprehensive review of the work is presented after giving a brief information about Tutmacı, the author of Mesnevi and his works, and a critical text is comprised with the comparison of its three copies. Then, the vocabulary existence of the work has been revealed with the preparation of both a contextual index and a functional dictionary.In this study, it is aimed to decode the text within the context of vocabulary, idiom, proverb, pattern expression and phrases. Following this purpose, all the words in the work have been carefully reviewed and meanings of words, even metaphorical meanings and concepts are dealt with in all aspects. Thus, the presence vocabulary of the work has been classified by context and various meaning layers of words have been identified.