Sosyal amaçlı transfer harcamalarının gelir dağılımı üzerindeki etkisi: 1988-2018 Türkiye örneği

Abstract

Gelirin nasıl ortaya çıkacağı ve dağıtılacağı ekonomi bilimi açısından her dönemde önemli tartışma konularından biri olmuştur. Gelir dağılımı, sosyal adalet ve eşitlik kavramlarıyla yakından ilgili bir kavramdır. Gelir dağılımının adaletli şekilde oluşmasının, ekonomik sosyal ve siyasal boyutları itibariyle birçok faydası bulunmaktadır. Devlet, çeşitli araçlarla müdahale ederek piyasadaki gelir dağılımını daha adil hale getirmeye çalışmaktadır. Bu açıdan maliye politikası araçlarından kamu harcamaları gelir dağılımında adaletin sağlanmasında etkili bir yöntem olarak kullanılmaktadır.Özellikle günümüzde dünya ekonomisinde yaşanan gelişmelere paralel olarak gelir ve servet adaletsizliğinin artması dünyadaki yoksulluğu giderek artırmaktadır. Bu durum toplum içerisinde gelir ve servetin sermaye sınıfında toplanmasına neden olmasının yanı sıra ekonomide emek sınıfının yoksullaşmasını giderek artırmaktadır. Modern devletler açısından önemli bir sorun olarak görülen gelir ve servet dağılımında ortaya çıkan adaletsizlikleri gidermek amacıyla ülkeler, sosyal refah devleti anlayışı çerçevesinde transfer harcamaları yardımıyla adaletsizliği gidermeyi amaçlamaktadırlar.Literatüre göre türüne göre etkisi değişmekle birlikte kamu harcamaları gelir dağılımında adaletin sağlanmasında etkili bir araçtır. Bu anlamda devletlerin gelir dağılımında adaleti iyileştirmek amacıyla kullandığı en etkili kamu harcaması olarak transfer harcamaları kabul edilmektedir. Bu nedenle Türkiye açısından transfer harcamalarının gelir dağılımı üzerindeki etkisini ve transfer harcamaları ile gelir dağılımı arasındaki ilişkinin boyutlarını belirlemek amacıyla yapılan çalışma kapsamında 1988-2018 yılları arasındaki transfer harcamaları ve Gini katsayısı verileri EVİEWS 10.0 istatistiki analiz programı kullanılarak analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre Transfer harcamalarının gelir dağılımının nedeni olduğu belirlenmekle beraber transfer harcamaları ve gelirde dağılımı arasında istatiksel olarak anlamlı derecede ters yönlü bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Kısaca transfer harcamalarında meydana gelen 1' birimlik artış Gini katsayısını 0,05 birim azaltarak gelir dağılımında adaletin artmasını neden olmaktadır.

How income will emerge and how it will be distributed has always been one of the most important debates in economics. Income distribution is a concept that is closely related to the concepts of social justice and equality. A fair distribution of income has many benefits in terms of its economic, social and political dimensions. The state tries to make it more equitable by intervening in the distribution of income in the market with various tools. Fiscal policy is very effective in this regard, and public spending is often used as a fiscal policy tool for income redistribution.Especially today, in parallel with the developments in the world economy, the increase in income and wealth injustice gradually increases the poverty in the world. This situation not only causes income and wealth to accumulate in the capital class, but also increases the impoverishment of the labor class in the economy. In order to eliminate the injustices in the distribution of income and wealth, which are seen as an important problem for modern states, countries aim to eliminate injustice with the help of transfer expenditures within the framework of social welfare state understanding.According to the empirical literature, public expenditures is a very effective tool in improving income distribution, although it's effect varies by type. In this sense, transfer expenditures are accepted as the most effective public expenditure used by states to improve justice in income distribution. Therefore,as per the study of the transfer expenses between 1988-2018 in order to determine the extent of correlation between the effect on the distributionof income transfer expenditures for Turkey and transfer expenses with income distribution and Gini coefficient data was analyzed using EVIEWS 10.0 statistical analysis program. According to the findings obtained as a result of the analysis, it was determined that transfer expenditures were the cause of income distribution but there was a statistically significant inverse relationship between transfer expenditures and income distribution. In short, a 1-unit increase in transfer expenditures decreases the gini coefficient by 0.05 units, leading to an increase in the justice in income distribution.