Askeri yargının yargılama birliği ilkesi ve uluslararası standartlar açısından değerlendirilmesi

Abstract

Yargılama birliği ilkesi bir ülkede bir tek yüksek mahkeme bulunmasını ve alt derece mahkemelerin (ilk derece mahkemeler ve istinaf mahkemeleri) üstünde temyiz merci olarak bu yüksek mahkemenin görev yapmasını ifade etmektedir.Anayasamızda görev alanları farklı olan beş ayrı (Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi) yüksek mahkeme sayılmıştır. Bu meyanda adli yargı ve idari yargının fonksiyon ayrılığı temeline dayandırılması nedeni ile yargılama birliği prensibine aykırılık teşkil etmediği kabul görmekle birlikte; askeri yargı organlarının varlığının yargılama birliği prensibine aykırı eleştirileri getirilmiştir.?Askeri yargının yargılama birliği prensibi ve uluslar arası standartlar açısından değerlendirilmesi? konulu bu tez çalışması ile, AİHM. İçtihatlar ve diğer Devletlerdeki uygulamalara göre Disiplin Mahkemeleri, Askeri Mahkemeler ve Askeri Yargıtay'ın ne durumda olduğunu tespit etmeyi ve yargılama birliği prensibinin askeri yargı açısından ne ölçüde uygulanabilir olduğunu saptamayı amaçladık.Üç bölümden oluşan bu tez çalışmasının birinci bölümünde, ilk derece askeri mahkemeler ve Askeri Yargıtay'ın varlığı, yargılama birliği ilkesi ve uluslar arası standartlar açısından değerlendirilmiştir. Bölüm içerisinde, askeri mahkemelerin yapısı, görev ve yetkileri, hakimlik teminatları ve yargı bağımsızlığı açısından askeri yargıçlar ve askeri mahkemeler, temyiz mercii olarak Askeri Yargıtay ana başlıkları altında irdelenmiştir. İlk derece askeri mahkemelerin ?ihtisas mahkemesi? niteliğinde bulundukları ve varlıklarının yargılama birliği ilkesine aykırı olmadığı; Askeri Yargıtay'ın ise, bağımsız bir yüksek mahkeme olarak varlığının, düşünsel olarak yargılama birliği ilkesi ile çeliştiği değerlendirilmekle birlikte, ülkemizin ceza-adalet sistemi ve mevcut koşullar göz önünde bulundurulduğunda askeri yargıtay'ın varlığının devam etmesinin yerinde olacağı saptaması yapılmıştır.İkinci bölümde, askeri suç kavramı, askeri suçlar ve askeri suçlara verilen cezalar ile sivil şahıslar tarafından işlenen Askeri Ceza Kanununa tabii suçlar üzerinde durulmuştur. Ayrı bir Askeri Ceza Kanununun varlığının yargılama birliği ilkesine aykırı düşmediği; asker kişilerin askeri mahkemelerde yargılanması sorun olarak görülmemekle birlikte, sivillerin barış döneminde askeri mahkemelerde yargılanmalarının hukuksal yönden açıklanamayacağı ve savunulamayacağı saptaması yapılmıştır.Üçüncü bölümde ise, askeri disiplin hukuku ana esaslarıyla incelenmiştir. Bu kapsamda, disiplin amirlerinin cezalandırma yetkileri ve disiplin mahkemelerinin yargılama faaliyetleri irdelenmiştir. Disiplin mahkemeleri ise, anayasa ve 477 s. K. Hükümleri kapsamında kurulmuş olması nedeni ile her ne kadar nazari anlamda mahkeme olduğundan şüphe bulunmamakta ise de; kuruluş ve işleyişi itibari ile bir mahkemeden çok disiplin kurulu görüntüsü vermektedir. Disiplin mahkemeleri ve disiplin amirlerinin cezalandırma faaliyetlerinin doğrudan askeri disiplini korumaya yöneltilmiş olması nedeni ile, ayrıca cezalandırma yetkilerinin sınırları gözetildiğinde yargılama birliği ilkesine aykırılık teşkil etmediği; ancak, AİHM içtihatları doğrultusunda disiplin amirlerinin hürriyeti bağlayıcı ceza verme yetkilerinin kaldırılması ve disiplin mahkemelerinin teminatları bulunan hakimlerin görev yapacağı bir yapıya dönüştürülmesi gerektiği saptaması yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Anayasa, Yargılama Birliği, Mahkeme, Askeri Yargıtay,HakimlikTeminatı, İçtihat.

The principle of adjudication equity expresses that in any country there is only one high court and as a court of last resort this court do its duties above the secondary courts (courts of first instance and courts of appeal).In our constitution five different high court have been added ? Constitutional Court, Supreme Court, State Council, Military Supreme Court and Military Supreme Administrative Court. In this manner by reason of judiciary and adjudication have based on the base of function disparity, although accepted that it?s not constitute contradiction to the principle of adjudication equity; have been brought critiques against the existence of military judiciaries that found it as contrary to the principle of adjudication equity.Named as `The Principle of Adjudication Equity of Military Jurisdiction and Its Evaluation in Terms of International Standards?, with this thesis study have been aimed according to the ECHR(European Court of Human Rights), Jurisprudences and the applications in the other States stating the situations of the Discipline Courts, Military Courts and Military Supreme Court and determining what amount can the principle of adjudication equity in terms of military jurisdiction.Constituted from three chapter, in the first chapter of this thesis study in terms of the principle of adjudication equity and international standards have been evaluated the first degree military courts and the existence of the military supreme court. In this chapter the structure, duty and responsibilities of military courts have been examined under the main topics of judge advocates and military courts -in terms of legal guaranty of judges and judicial independence-, and as an appeal authority the military Supreme Court. Though an evaluation of the first degree military courts have `expertise court? quality and of its beings are not contrary to the principle of adjudication equity; as for as an independent high court, the Military Supreme Court? existence although have ideationally contrasts with the principle of adjudication equity, if considered the penal-and-judicial system and current conditions of our country have made a fixation that continue of the military supreme court will be advisable.In the second chapter have been stressed on the concept of military offense, military offenses and to the military offenses given punishments, and from civil persons committed offences that connected with the military penal code. Though thinks that the being of separate a Military Penal Code is not contrary to the principle of adjudication equity, and judging the army persons in the military courts is not seen as a matter; have been stated that judging the civil persons in the military courts in a peacetime can not explain and defend juridically.In the third chapter as for has been examined the military discipline law with its main principles. Within this scope have been examined the discipline powers of discipline authorities and the judging activities of discipline courts. By the reason of the discipline courts as for are within the context of constitution and by operation of 477 numbered law established courts, though there is not any doubt that it is a court in the abstract; rather than a court, it looked more a discipline committee in respect of establishment and function. Also have been stated that because of the punishment activities of discipline courts and discipline authorities are full directed to protect the military discipline, also if considered the limits of punishment powers then seen that its constitutes not contradiction to the principle of adjudication equity, but in direction to the ECHR jurisprudences are required removing the powers of imposing punishment restricting freedom of discipline authorities and transforming into a structure in which the adjudicators make their duties who have legal guaranty of judges from discipline courts.Keywords:Constitution, Adjudication Equity, Court, Military Supreme Court, Legal Guaranty of judges, Jurisprudence.