Çekte zamanaşımı ve özellikle icra iflas takip prosedürlerine etkisi

Abstract

Zamanaşımı usul hukuku kuralları çerçevesinde borçlu tarafından ileri sürüldüğünde alacaklının alacağına kavuşmasını engelleyen bir defidir.Çeklerde zamanaşımı süresi TK 726.maddesi gereği altı aydır.Bu çalışmanın konusunu çeklerde altı ay olan zamanaşımı süresi, ve özellikle oldukça kısa olarak nitelenebilecek bu sürenin çeke dayalı icra iflas takip prosedürleri içinde ortaya çıkardığı sorunlar oluşturmaktadır.Bu kapsamda ilk olarak zamanaşımı ve çek kavramları üzerinde kısaca durulmuştur.Daha sonra altı aylık zamanaşımı süresinin işlemeye başlayacağı tarihin belirlenmesinde önem taşıyan ibraz müddetleri TK 708.maddesindeki düzenleme içerisinde ve bu hükme dair tartışmalara değinilerek ele alınmıştır.Zamanaşımı süresinin çekte bu denli kısa oluşu süreyi kesen ve durduran nedenlere özel bir önem kazandırmıştır.Bu kapsamda kambiyo senetlerinde ve bir kambiyo senedi olan çekte zamanaşımı süresini kesen nedenler(TK m. 662)tek tek ve ayrıntılı olarak incelenmiştir.Diğer yandan altı aylık süre alacaklının altı ayı geçmeden borçlusu aleyhine TK 662.maddesinde sayılan yollardan birisiyle harekete geçerek zamanaşımı süresini kesmesini ve icra takibine giriştiği hallerde de dosyayı altı aydan fazla işlemsiz bırakmamaya özen göstermesini gerektirir.Zira bir alacağın icra takibine konu olduktan ve özellikle takip kesinleştikten sonra zamanaşımına uğraması pek karşılaşılan bir durum olmamakla birlikte,çekteki kısa zamanaşımı süresi nedeniyle anılan duruma en çok çeke dayalı icra takiplerinde rastlanması mümkündür.Bu bağlamda çeke dayalı kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla ve genel haciz yoluyla icra takibinin kesinleşmeden önce ve sonra zamanaşımına uğraması ve sonuçları da ayrıntılı olarak incelenmiştir.Kambiyo senetlerine ve bir kambiyo senedi olan çeke dayalı icra takibinin kesinleşmesinden sonra zamanaşımına uğraması halinde doğacak hukuki sonuçlar özel bir hükümle düzenlenmemiştir.Bu nedenle takibin kesinleşmesinden sonra zamanaşımına uğraması halinde doğacak hukuki sonuçlar genel haciz yoluyla takibe ilişkin İİK 71.maddesine ve o maddenin yollama yaptığı ilamların zamanaşımına uğramasını düzenleyen İİK 33/a maddesine tabi olacaktır.Ancak bu hükümlerin kambiyo senetlerinde zamanaşımını ve özellikle sürenin kesilmesini düzenleyen hükümlerle çok da uyumlu olmadığı ve kambiyo senetlerine ve bu arada çeke dayalı icra takiplerinde zamanaşımı itirazının ve sonuçlarının İcra İflas Kanunumuzda ayrı ve özel bir hükümle düzenlenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.Çek hamili borçlusu iflasa tabi kimselerden olmak kaydıyla müracaat hakkını iflas yollarıyla takip yaparak kullanabilir.Son bölümde iflas takipleri açısından çekte zamanaşımı ele alınmıştır.Bu durumda da zamanaşımı süresi iflas takip talebi ve onu izleyen muamele olan ödeme emri tebliğiyle kesilecektir.İflas davasının ödeme emri tebliğinden itibaren bir yıllık hak düşürücü süre içerisinde açılması gerektiği düzenlendiği halde burada da bu davanın bir yıl içinde fakat ödeme emri tebliğinden itibaren altı aydan sonra açılması halinde iflas davasında,borçlu tarafından - takibe itiraz edilmiş veya edilmemiş olsun-,zamanaşımı definin ileri sürülebileceği tespiti yapılmıştır.Yine bu bölümde ele alınan iflasın ertelenmesi kararının çekte zamanaşımı süresine etkileri mevcut icra takipleri ve henüz takibe konu olmamış çekler bakımından incelenmiştir.Son olarak alacağın iflas masasına bildirilmesi çekte zamanaşımını kesen nedenlerden biri olduğundan, zamanaşımı defiyle karşılaşmak istemeyen alacaklının, tasfiyenin ilanından itibaren, iflas kararından önce sürenin bir bölümü işlemişse kalan süre içinde, eğer süre işlemeye başlamamışsa altı aylık zamanaşımı süresi içinde alacağı iflas masasına bildirmesi gerekir.Anahtar Kelimeler: İbraz Müddeti, Zamanaşımının Kesilmesi, Takibin Geri Bırakılması

The prescription comprises a refutation for the collection of the receivables of the debtee when propounded by the debtor within the rules of procedural law. According to the article 726 of Commercial Code, the prescription period in cheques is six month. The subject of this study is the six month prescription term in cheques and particularly the setbacks caused by this period which is a notably short time in the execution, bankruptcy and prosecution procedures based on cheques. For this purpose, we have firstly hinted briefly to the concepts of prescription and cheque. Then, the submission periods which is important for determining the starting date of the prescription period have been studied within the framework of the amendment of article 708 of the Commercial Code and with a reference to the discussions with regard to this provision. The fact that the period of prescription is this much short makes the reasons which stop and cut this period specifically significant. That?s why the reasons which cut the prescription periods in the foreign exchange deeds and the cheques which are a form of exchange deeds (article 662 of the Commercial Code) have been evaluated separately and in details.On the other hand, the six month period forces the debtee to take action against the debtor before the six month period passes through one of the methods mentioned in article 662 of the Commercial Code and cut the prescription period and take cue care not to leave the file passive for more than six months in cases where the execution proceedings have been initiated. The reason is although it is not very common to see a receivable being subject to prescription after the execution proceedings start and particularly after the prosecution has been finalized it is possible to face the aforesaid situation specially in the execution proceedings based on cheques due to the short prescription periods in cheques. In this regard, the prescription of exchange deeds based on cheques before and after the execution proceedings is finalized through attachments and general liens and the results of this have been evaluated in details. The legal outcomes arising from the prescription of execution proceedings based on the exchange deeds and the cheques which are a form of exchange deeds after they have been finalized has been arranged in a special provision. Therefore, the legal results arising from the prescription of the execution proceedings based on exchange deeds and the cheques which are a form of exchange deeds after they have been finalized will be subject to the article 71 of the Law of Bankruptcy and Execution and article 33/a of the Law of Bankruptcy and Execution which arranges the prescription of warrants and is mentioned in the article 71. However, it was concluded that these provisions are not very compatible with the provisions setting out the prescription in the exchange deeds and specifically the provisions which designate the cutting of the period and that there is a need for a separate regulation in the Law of Bankruptcy and Execution with specific rulings for the prescription objections in the execution proceedings based on the cheque and its results.The holder of the cheque and the cheque debtor can use his/her right of appeal through the bankruptcy measures on condition of not being from those subject to bankruptcy.The last section has dealt with the prescription in the cheque from the prescription aspect. In such a situation the prescription period will be cut by the bankruptcy proceeding demand and the communication of the payment order which is the complimentary transaction for it. Although it is designated that the bankruptcy lawsuits should be filed within the one year foreclosure period from the communication of the payment order, yet in case such a lawsuit is filed within a year but six months after the communication of the payment order the debtor can claim the refutation of the prescription ?whether the prosecution it is objected against or not. Also the effects of the bankruptcy adjournment decision, which is dealt with in this section, on the prescription of the cheque has been evaluated from the viewpoint of the existing execution proceedings and the cheque is not yet subject to proceedings. Last but not the least, since the declaration of the receivables to the bankrupt?s estate is one of the reasons which stops the prescription period, the debtee who does not wish to face prescription should declare his/her receivables to the bankrupt?s estate within the remaining period if a part of the prescription period has already passed before the bankruptcy declaration and within the six-month prescription period if this period has not started before the bankruptcy declaration.Keywords: Submission Periods, Prescription Cutting, Setting Back The Execution