Gıda reklamlarının okul öncesi çocuklar üzerindeki etkilerinin anneler tarafından değerlendirilmesi

Abstract

Çocuğun tüketici olarak değerlendirilmesinde en belirleyici faktörlerin başında reklamlar gelmektedir. İletişim teknolojisindeki gelişmeler sonucunda son yıllarda çocuklara yönelik reklamların sayısı giderek artmıştır. Bu artış en çok gıda reklamlarında görülmektedir. Gıda reklamlarının televizyonda sıkça yayınlanmasının çocukların beslenme alışkanlıklarını değiştirdiğini gösteren sayısal veriler bu durumu açıkça ortaya koymaktadır. Herkes tarafından kabul edilen bir gerçek vardır ki, o da; televizyonda yayınlanan gıda reklamlarının çocukları fazlasıyla etkilediğidir. Durum öyle bir noktaya varmıştır ki, çocukların en çok ilgisini çeken besinler, artık onların sağlığını tehdit eder konuma gelmiştir.Özellikle okul öncesi çocuklarda görülen aşırı kilolu olma durumu ve obezite, son zamanlarda oldukça artış göstermektedir. Reklamların inandırma ve etkileme gücü nedeniyle, özellikle okul öncesi dönem çocukları, gıda reklamlarından sağlık açısından olumsuz yönde etkilenmektedir. Reklamların ticari boyutunu algılayamayan çocuklar gıda reklamlarında gördükleri zararlı yiyecek ve içecekleri ailelerinden talep etmektedir. Yaşanan sıkıntıların kaynağı olarak; başta reklamlar olmak üzere, sosyal çevre, ailenin ev içindeki ve satın alma aşamasındaki tutum ve davranışları gösterilmiştir. Çocuklar gıda reklamlarında yer alan, dikkat çeken unsurların etkisiyle, genelde sağlıksız, katkı maddeli, kanserojen ve şişmanlatıcı besinlere daha çok ilgi göstermektedir. Böylelikle, satın almaları konusunda annelerine baskı yaparak, ısrarcı bir tavır sergilemektedir. Tabi ki burada annelere büyük görevler düşmektedir. Çünkü anne çocuk için bir rol- model konumundadır.Bu araştırmada; derinlemesine görüşme tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Niteliksel yapıda olan çalışma; İstanbul'da bulunan özel ya da devlete bağlı anaokullarından birine devam eden, dört ile altı yaş arası çocukların, televizyonda yayınlanan gıda reklamlarındaki ürünlerden en çok hangilerini markette gördüklerinde satın alınmasını istediklerine ve ailenin satın alma kararında ne derece rol oynadıklarına ilişkin verileri, en az lise mezunu gönüllü annelerinin görüşleri doğrultusunda ortaya koymuştur. Gıda reklamlarının çocuklar üzerindeki etkilerine yönelik konular, literatür taraması yapılarak incelenmiştir. Burada söz konusu olan araştırmada; gıda reklamlarının okul öncesi çocuklar üzerindeki etkilerini, annelerin bakış açılarıyla ortaya koyarak, aynı zamanda bulguların literatürle uygunluğunun karşılaştırılmasıdır. Ayrıca görüşmedeki sorular yapılandırılırken, ilgili literatürden faydalanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Çocuk, okul öncesi çocuk, reklam, gıda reklamları, satın almakararı.

One of the most determining factors in realizing the value of children as customers seems to be the advertisements. As a result of the developments in the communication technologies the number of advertisements targeting the children has gradually increased. This increase is most prevalent in food advertisements. The numerical data that shows frequent advertisements broadcasted on television change children?s eating habits states this fact clearly. There is a fact accepted by everyone that; it is food advertisements broadcasted on television dreadfully influence the children. The situation has come to such a point that food which attracts the children most has came to a position that now this threatens their health.The state of being overweight and obesity which are common especially in pre-school children has recently increased. Because of the advertisements? power of persuasiveness and impressiveness, particularly children in their preschool period are affected from the advertisements in a negative way in terms of health issues. The children who are unable to perceive the commercial extent of advertising demand these unhealthy foods and beverages that they see on the commercials from their parents. First of all the advertisements standing first at the list, then social environment, finally family?s attitude and behaviors both within the house and at the purchasing stage are pointed out as the source of the existing problems. The children with the influence of the conspicuous factors in the food commercials usually show a greater interest into unhealthy, additive inclusive, carcinogenic and fattening foods. In this manner, they put pressure on their parents and show an insistent attitude. Needless to say, mothers hold a great role. Because the mother is in a position of a role model for the child.This research has been made by using in-depth interview technique. The research that is in a qualitative form, in accordance with the thoughts of voluntary mothers who are at least a high school graduate, presents the data on which products they see on television, children between four and six who are attending to a private or public preschool in Istanbul want to be bought when they see them in a market and on to what extent does the advertisements effect the family?s purchasing decision. All subjects about the effects of food advertising on children are studied with literature searching techniques. The research at this issue shows the effects of food advertising on pre-school children by putting the mothers? points of view forth for consideration and at the same time it is a comparison of the findings with the corresponding literature. Moreover, while formulating the questions in the survey, it also benefits from the corresponding literature.Keywords: Children, preschool children, advertising, food advertising, purchasing decision.