Ebeveyn arabuluculuğunun bazı değişkenlere göre incelenmesi

Abstract

Teknolojinin, çocukların yaşamlarındaki önemi her geçen gün artmaktadır. Çocukların teknoloji kullanımının akademik ve sosyal gelişim açısından olumlu katkıları olsa da alanyazında çoğunlukla yoğun teknoloji kullanımının olumsuz sonuçlara neden olduğuna odaklanılmıştır. Bu bağlamda ebeveynlerin görevleri ve sorumlulukları da çağın gereksinimlerine göre değişebilmektedir. Bu durumdan hareketle ebeveynlerin sorumluluk alanına çevrimiçi ortamda çocuklarını güvende tutmak da dâhil olmuştur. Dolayısıyla teknoloji kullanım yoğunluğu çevrim-içi risklerle birlikte, çocuk-ebeveyn ilişkilerini, birbirleriyle kurdukları iletişim stillerini, ebeveynlerin medya kullanımı konusunda çocuklarını nasıl yönlendirdiğini, ebeveynlerin ve çocukların medya tüketim alışkanlıklarını etkilemektedir. Bu yeni durum alanyazında `dijital ebeveynlik` olarak adlandırılan yeni bir kavramın ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ancak bu konuda alanyazında yeterince çalışma yoktur. Ayrıca bu konuyla ilgili çalışmaların yaşam boyu öğrenme bağlamında ebeveynlerin dijital ebeveynlik farkındalık düzeylerinin tespitine yönelik önemli katkılar yapacağı düşünülmektedir. Tüm bu durumlardan hareketle, araştırmanın amacı Nikken ve Jansz (2014) tarafından geliştirilen `Çocukların İnternet Kullanımında Ebeveyn Arabuluculuğu Ölçeği`nin Türkçe'ye uyarlanarak ebeveyn arabuluculuğunun bazı değişkenlere göre incelenmesidir. Çocukların internet kullanımında ebeveyn arabuluculuğunun belirlenmesi amacıyla yürütülen bu araştırma, ebeveynlerin ilgili konudaki mevcut durumu demografik değişkenlere göre incelendiği için tarama türündedir. Bu araştırma, farklı sosyo-demografik özelliklere sahip ortaokul 5. ve 6. Sınıfta çocuğu öğrenim gören ebeveynler, amaçlı ve uygun örneklem yöntemi ile seçilerek gerçekleştirilmiştir. Araştırma iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada ölçek uyarlama süreci için veri toplanmış ve ölçeğin geçerlik ve güvenirliği hesaplanmıştır. Birinci aşamada çalışmaya 170 ebeveyn katılmıştır. İkinci aşamada uyarlanmış ölçek ile tarama çalışması yapılmıştır. İkinci aşamada 341 ebeveyn katılmıştır. Çalışmada kişisel bilgi formu ve iki farklı ölçek kullanılmıştır. Çalışmada toplanan verilerin analizinde ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları için çeşitli analizler, t testi ve ANOVA kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ebeveynlerin çocuklarının İnternet kullanımındaki arabuluculuk düzeylerini belirlemek için kapsam olarak yeterli, geçerli ve güvenilir bir ölçek Türkçe alanyazına kazandırılmıştır. Bu çalışma kapsamında ölçek uyarlama çalışması sonucunda elde edilen ölçek kullanılarak yapılan tarama çalışmasında ebeveynlerin çocuklarının İnternet kullanımındaki arabuluculuk düzeylerinin yaş düzeylerine, eğitim düzeylerine ve İnternet kullanım deneyimlerine göre farklılaştığı bulunmuştur. Ebeveynlere dijital ebeveynlik farkındalığı kazandırılması için düzenlenen eğitimlerde politika yapıcıların yaş düzeyi, eğitim düzeyi ve İnternet kullanım deneyimlerine göre farklılaşan bir yapıda planlama yapmaları önerilmektedir. Ayrıca çalışmada ebeveynlerin arabuluculuk puanları ile dijital veri güvenliği farkındalığı arasında pozitif ve anlamlı ilişki bulunmuştur.

The importance of technology in children's lives is increasing day by day. Although the use of technology by their children has positive contributions in terms of academic and social development, the literature mostly focuses on the use of intensive technology that has negative consequences. In this context, the duties and responsibilities of the parents may also vary according to the needs of the age. Hence, the responsibility area of the parents has been included in keeping their children safe online. Consequently, the intensity of technology use influences online risks as well as child-parent relationships, communication styles they establish with each other, how parents guide their children in media use, and media consumption habits of parents and children and parents. This new situation led to a new concept called `digital parenting` in the literature. However, there are not enough studies in the literature. Furthermore, it is thought that the studies on this subject will make important contributions to the determination of digital parenting awareness levels of parents in the context of lifelong learning. Therefore, the aim of the study was to adapt theParental Mediation Scale for Children's Internet Use en developed by Nikken and Jansz (2014) to Turkish and to examine parental mediation according to some variables. This research, which was conducted to determine parental mediation in children's internet use, is a screening type because the present status of the parents is examined according to demographic variables. This study was conducted by selecting the parents who were studying in 5th and 6th grades of secondary school with different socio-demographic characteristics by usingappropriate sampling method. The research was carried out in two stages. In the first step, data were collected for the scale adaptation process and the validity and reliability of the scale were calculated. In the first stage, 170 parents participated in the study. In the second stage, a screening study was performed with adapted scale. In the second stage, 341 parents participated. Personal information form and two different scales were used in the study. In the analysis of the data collected, various analyzes, t-test and one-wayvarianceanalysis (ANOVA) were used for the validity and reliability studies of the scale. As a result of the research, a valid and reliable scale which can be used to determine the mediation levels of parents' children's use of the Internet has been introduced into the literature. In the scope of the present study, it was found that the mediation levels of the children of the parents in the use of the Internet differed according to their ages, education levels and Internet usage experiences. In the trainings organized for parents to raise digital parenting awareness, policy makers are advised to plan in a structure that differs according to age, education level and Internet usage experience. In addition, a positive and significant relationship was found between parents' mediation scores and digital data security awareness.