1982 anayasası`na göre olağanüstü hal kavramının teori ve pratiği

Abstract

Olağanüstü Hal (OHAL) düzenlemeleri, anayasalarda öngörülen belirli durumlarda ve belirli bir çerçevede, hükümetlere bir tür yetki genişlemesi öngörmektedir. Devletler bu tür olağanüstü dönemler için bir hukuk düzeni yaratmaktadır. Bu hukuk düzeni istisnai nitelikte bir düzendir. Birinci bölümde, olağanüstü hallerin hangi durumlarda söz konusu olabileceği ve özellikle Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası'nın 120. maddesinde düzenlenen ve 2017 Anayasa değişikliğinde de varlığını sürdüren şiddet olayları sebebiyle söz konusu olabilecek olağanüstü hal nedeninin, hükümetlere keyfi davranma olanağı yaratıp yaratmadığı tartışılacaktır. Bu hususa cevap ararken özellikle OHAL'in amacı ve hukuksal rejimi üzerinde durulacaktır. Bilindiği üzere OHAL ilanı neticesinde, hükümetlere gerek temel hak ve özgürlükleri kısıtlama bakımından, gerekse çıkarmaya yetkileri oldukları OHAL Kanun Hükmünde Kararnameleri (OHAL KHK) ile yapabilecekleri düzenlemeler bakımından çok geniş yetkiler sağlanmaktadır. Dolayısıyla OHAL yetkilerinin çerçevesinin çizilebilmesi için, Hükümetlerin söz konusu zamanlarda temel hak ve özgürlükleri kısıtlama ve OHAL Kanun Hükmünde Kararnameleriyle yapacakları düzenlemeler yönünden ne kadar ileri gidebilecekleri, başka bir deyişle sınırları belirtilecektir. Birinci bölümde OHAL ile ilgili genel bilgiler verildikten ve genel çerçeve çizildikten sonra, ikinci bölümde pratikte OHAL düzenlemelerinin nasıl uygulandığı ve ilan ediliş amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığı sorgulanacaktır.Sonuç olarak OHAL, devletlere, ortaya çıkan şiddet olayları neticesinde oluşan kaos ortamını sadece belirli bir süre için bastırmak veya ortamı belirli bir süre için yatıştırmak için değil, bunların yanında, çözüm odaklı hareket edebilmeleri için gerekli zamanı tanıyan bir durum olarak kullanılmalıdır. OHAL düzenlemelerinin keyfiyete yol açmaması ve dikta rejimine dönüşmemesi için denetimin çok iyi yapılması ve gerekli tedbirlerin alınması, amaca ulaşma yönünde önemli bir husustur.Anahtar Kelimeler:Olağanüstü Hal, Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri, Olağanüstü Hal Denetimi, Temel Hak ve Özgürlükler.

State of Emergency (SOE) regimes empower to government a wide range of powers in certain cimcumstances and in certain contexts as stated in the Constitution. States are creating a legal order for such extraordinary periods. Considering that this legal order has a privileged qualification. Two general discussions will be stretched in the first part of the document: the situations when the state of emergency may arise and whether the violence that may be the subject of the emergency situation especially regulated in the 120th Article of the Republic of Turkey 1982 Constitution and which is continuing its existence in the Constitutional Amendment of 2017, leads governments to act arbitrarily or not. While looking for a clarification to these discussions, the purpose and the legal regime of the SOE will be emphasized.Due to a common opinion, as a result of declaration of the SOE, governments are provided a wide range of powers that allows them to restrict fundamental rights and freedoms, and to have the authority to declare legal regulations with the Statutory decrees under state of emergency. Therefore, in order to designate of the SOE's framework, the maximum authority that the government might have to restrict the fundamental rights and freedoms, and the precautions that they can take with the Decree Laws will be investigated. In other words, the scope of the rights of the government will be clearly specified. In the first part of the document, it will given general informations about the SOE, in this way it will outlined the general framework. As for the second part, the practical use of the SOE, how the regulations are applied into the physical world and whether they are used appropriately for the purpose of their declaration or not, will be discussed. As a result, the SOE should be used as a regime that gives to the government the necessary time to take solution focused precautions, not to suppress the chaos that occurs as a result of violent events or to preclude the crisis for only a period of time. An effective control and taking necessary precautions are very important factors to reach the goal instead of leading the SOE to arbitrariness and the transition of the regime to dictatorship.Keywords:State of Emergency, Statutory Decrees Under State of Emergency, Audit of state of emergency, Fundamental rights and freedoms.