İşverenin iş akdini kötüniyetli feshi

Abstract

İş Hukuku, sanayi devrimiyle birlikte ortaya çıkan zayıf konumdaki çalışanların haklarını sosyal devlet ilkesine bağlı olarak korunması ilkesiyle yola çıkmış, üretim şekillerinin değişimi ve küreselleşmenin yarattığı rekabete bağlı olarak işletmenin varlığı ve çalışanın işini koruması da önemli bir kavram haline dönüşmüştür. Bu durum, günümüzde iş hukuku kurallarında yeni kavram ve kural arayışlarına neden olmuştur. Çalışmamızda, bu arayışın neticesi olarak işletme yararı ve zayıf konumda olan çalışanın korunması ve işine devamlılığının sağlanması adına iş sözleşmesinin sona erdirilmesi kavramlarına getirilen yeni perspektifler hakkın kötüye kullanımı kapsamında irdelenmiştir.İş sözleşmenin sona ermesi, özellikle işveren tarafından yapılan fesihler, toplum hayatını ilgilendiren önemli sonuçlar doğurmaktadır. Bu durumun sosyal çalkantılar yaratmasının önüne geçilmesi adına işverenin fesih hakkı sınırlandırılmakta, hakkın kötüye kullanımını oluşturacak şekilde meydana gelmesinin önlenmesi amaçlanmaktadır. Birinci bölümde, iş sözleşmesinin tanımı, iş sözleşmesine hâkim olan prensipler kısaca ele alınmış, genel anlamda hakkın kötüye kullanımı kavramı üzerinde durularak sözleşmenin kurulması aşamasında hakkın kötüye kullanımının söz konusu olduğu durumlar irdelenmiş ve genel olarak iş sözleşmesini sona erdiren durumlara kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde, iş sözleşmesinin işveren tarafından fesih hakkı kullanılarak sona erdirilmesi, yasal dayanakları ve haklı nedenle fesih hakkını oluşturan nedenlerin Türk Borçlar Kanunu ve diğer iş kanunlarında nasıl düzenlendiği üzerinde durulmuş, ayrıca derhal fesih hakkından farklı olarak işverenin bildirimli fesih hakkı ve bu hakkın kullanımının iş güvencesi hükümleri karşısındaki son durumu ve nihayetinde bildirimli fesih hakkının yasaya aykırı kullanımının yaptırımı olan feshin geçersiz sayılmasının hüküm ve sonuçları incelenmiştir. Üçüncü bölümde, fesih hakkının kötüye kullanımının işverenin iş sözleşmesini fesih hakkına olan etkisi ve fesih hakkının kötüye kullanımının yaptırımı ile hangi hallerin işverenin fesih hakkının kötüye kullanımı niteliğinde olabileceğinin örnekleri Öğretideki değerlendirmeler ve Yargıtay kararları esas alınarak açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Dördüncü ve son bölümde ise işverenin iş sözleşmesini fesih hakkını kötüye kullanmasının hüküm ve sonuçları İşK., TBK ve özel İş Kanunları hükümleri göz önüne alınarak, ayrı ayrı değerlendirmek suretiyle yaptırım niteliğindeki tazminatların neler olduğu ve nasıl hesaplandığı, sendika üyesi ve temsilcisinin durumları da göz önüne alınarak incelenmiştir.

Even Labor Law derived on the social state basis of protection of rights of employees in the weak position emerged by the industrial revolution, also survival of the business and employee's protection of his/her job have become an important concept as a result of the change of the production forms and the global competition. This condition has led to the searches for new concepts and rules in labor law rules today. In our work, we explored the new perspectives in the scope of abuse of right on the termination of the labour contract in order to ensure the benefit of the business and the protection of the employee in the weak position and the continuity of his/her work.The termination of the labor contract, especially terminations by the employer, have important consequences that concern the public life. In order to prevent this from generating social turmoils, the employer's right to terminate is restricted and it is aimed to prevent him/her from coming to the line where s/he will get abuse of the right.In the first section, the definition of the labor contract and the principles that are prevalent the labor contract were briefly discussed, the concept of abuse of the rights in general terms was considered, cases of abuse of the rights in the instance of conclusion of the contract were examined and the cases terminating the labor contract were briefly addressed in general.In the second section, it was emphasized how the labor contract is terminated with the right of termination by the employer, the legal grounds and reasons consisting the rightful termination are addressed in the Turkish Code of Obligations and other labor laws, differently from the right of the immediate termination, the right of notified termination by the employer and the current circumstances of this right against the provision of employment security, and eventually, the provision and consequences of the null and void termination, which is the sanction of illicit use of the notified termination right were also discussed.In the third section, examples of the abuse of the termination right, the impact of the employer to the right of termination of the labor contract and which conditions have the characteristics of the abuse of the termination right by the employer in connection with the sanction regarding the abuse of the termination right were being tried to be clarified on the basis of the doctrine and the Supreme Court decisions.In the fourth and last section, provision and consequences of the abuse of the right to terminate the labor contract by the employer, sanction compensations and their calculations according to provisions of Labor Law, Turkish Code of Obligations and specific labor laws were assessed one by one considering the status of the union member or union agent as well.