Bir aile sağlığı merkezine başvuran 65 yaş ve üstü yaşlılarda düşme davranışlarının belirlenmesi

Abstract

Yaşlılık döneminde sık rastlanan ve yaygın bir şekilde yaralanmalara ve ölüme yol açan sebepler arasında `düşmeler` ön sıralardadır. Düşmeler çoğunlukla ev içinde gerçekleşmektedir. Bu çalışma yaşlıların ev ortamında günlük aktiviteleri sırasında düşmelerden kendilerini korumak için sergiledikleri davranışları tanılayan ve düşmeye neden olan risk faktörlerini belirlenmesi amacı ile tanımlayıcı türde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada İstanbul Avcılarda bir Aile Sağlığı Merkezine 2016 yılının Ağustos-Ekim ayları arasında başvuran ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan 65 yaş üstü 141 yaşlı birey çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanmasında aynı zamanda aile sağlığı merkezinegelmeyen 65 yaş üzeri bireyler telefonla aranarak önce bilgilendirilmiş, uygun olan ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan bireylerin evlerine de gidilerek anket envanteri doldurulmuştur. Veri toplama yöntemi olarak Uymaz (2012) tarafından Türkçeye çevirilen, geçerlilik ve güvenilirliği yapılmış olan yaşlılar için düşme davranışları ölçeği (Türkçe Form)ve demografik bilgi formunu içeren anket kullanılmıştır. Çalışmada katılımcıların sosyo-demografik özellikleri incelendiğinde yüzde 50,4 'ünün (71 kişi) 65-70 yaş aralığında, yüzde 58,9'u erkek, yüzde 15,6'sı evli, yüzde 73,0'ü okuryazar değil, yüzde 78,0'i yaşlılık maaşı aldığı, yüzde 82,3'ü SGK dışında sosyal güvenceye, yüzde 57,4'ü asansörsüz apartman dairesinde ikamet ettikleri belirlenmiştir. Yine katılımcıların yüzde 82,3'ü kronik bir rahatsızlıklarının olduğu, yüzde 32,8'inde kardiyovasküler hastalıkları ve yüzde 46,8'i analjezik kullandıklarını saptanmıştır. Ölçeğin alt boyutlarından alınan puan ortalamaları ile hastaların tanıtıcı özellikleri karşılaştırıldığında bilişsel boyutun dört, sakınma boyutunun bir, farkındalık boyutunun üç, acelecilik boyutunun bir ve pratiklik boyutunun ise dört demografik özelliğe göre istatistiksel olarak anlamlı fark gösterdiği saptanmıştır. Güvenli hareket, aktivite planında değişiklik, dikkatlilik, seviye değişimleri ve telefona erişme boyutları ise tanıtıcı özelliklere göre farklılık göstermemiştir. Çalışma sonucunda 65 yaş ve üzeri yaşlılarda düşme riskine ilişkin bilgi düzeyinin yetersiz olduğu, tanıtıcı özellikleri ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Bu bağlamda yaşlı bireylerin sosyodemografik özelliklerine uygun düşme riskine karşın eğitim programları düzenlenmesi, ev içi/ev dışı aktiviteleri ve çevresel faktörlerin düzenlenmesi önerilmektedir.

Falls are the most common and the most frequent causes of injuries and dead during old ages. Falls mostly occur inside home. This research is a descriptive type of research which indicates behavior of the elderly to protect themselves during daily routines inside home. Furthermore, the research describes risk factors which cause falls inside home. In the research, 141 elderly people over 65 years of age, willing to participate survey applied to Family Health Center in Avcılar during August-October 2016. In the data collection period of the research, people over 65 years of age who did not visit the family health center were also called and informed about research, houses of people willing to participate to the research also were visited, and survey inventories were filled. For data collection method, a falling behavior scale for the elderly (developed by Uymaz in 2012) which was tested for reliability and validity in Turkish together with a survey including demographic information form were used. According to the social-demographic properties of the participants, 50,4 percent (71 participants) have 65-70 age rank. 59,6 of the participants are male, 15,6 percent of the participants are married, 73,0 percent of the participants are illiterate, 78,0 percent of the participants get retirement pay, 82,3 percent of the participants have social insurance and 57,4 percent of the participants live in a flat without a lift. In addition, it is found that 82,3 percent of the participants have chronic disease, 32,8 percent of the participants have cardiovascular disease, and 46,8 percent of the participants use analgesic drugs. Average scores of the subscales are compared to the descriptive characteristics of the participants. The results show that cognitive adaptations, avoidance, awareness, pace and practical strategies items change significantly according to four, one, three, one and four socio demographic factors alternately. Being observant, displacing activities, protective mobility, changes in level and getting to the phone items do not show any changes according to the socio demographic factors. The research results show that insufficient knowledge on the risk of falls has correlation with demographic properties. In this respect, it is recommended to provide education programs on the risk of falls for elderly individuals based on social-demographic properties, and reorganizing daily routines inside/outside home together with environmental conditions.