Hasta emniyet tutumları ve hata yönetimi iklimi ile algılanan liderlik tarzları etkileşimi:Sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı, sağlık çalışanları tarafından algılanan liderlik tarzları ve hata yönetimi iklimi ile çalışanların hasta emniyet tutumları etkileşiminin belirlenmesidir. Bireylerin örgütte hâkim olan liderlik davranışları ve örgütün hata yönetimi ikliminin, emniyet tutumlarını nasıl etkilemekte olduğu araştırmanın temel sorunsalını oluşturmaktadır. Bu çerçevede öncelikle hasta emniyet tutumları, hata yönetimi, etkileşimsel ve dönüşümsel liderlik incelendikten sonra araştırmanın modeli ve hipotezleri oluşturulmuştur. Hasta emniyet tutumlarını ölçmek için Sexton vd. (2006) tarafından geliştirilen ve Türkçe'ye uyarlaması 2010 yılında Baykal vd. tarafından yapılan Hasta Emniyeti Tutum Ölçeği; çalışanlarca algılanan hata yönetimi ikliminin ölçülebilmesi maksadıyla 2005 yılında van Dyck vd. tarafından geliştirilen ve Cigularov vd. tarafından 2010 yılında kullanılan ölçek; liderlik tarzını ölçmek için ise 2000 yılında Avolio, Bass ve Jung tarafından geliştirilen Türkçesi www.mingarden.com sitesinden elde edilen ve Demir ve Okan tarafından da 2008 yılında kullanılan `Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği` kullanılmıştır.Araştırmada kullanılacak verilerin toplanabilmesi için Türkiye genelinde faaliyet gösteren bir zincir hastaneler grubunun üç şubesinde sağlık hizmetlerinde çalışan personel üzerinde anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler betimleyici ve açıklayıcı istatistiki yöntemler ile analiz edilmiştir. Sonuç olarak, hasta emniyet tutumları, hata yönetimi iklimi, etkileşimsel ve dönüşümsel liderlik tarzları arasındaki istatistiki olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Uygulanan çok faktörlü liderlik anketi sonuçları incelendiğinde dönüşümsel liderliğe ait bazı ifadeler tek bir faktör altında toplanmış ve bu grup `Salt dönüşümsel liderlik tarzı` olarak adlandırılmış; içinde hem dönüşümsel hem etkileşimsel liderlik tarzına ait ifadeler barındıran diğer grup da `Dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik tarzı` olarak isimlendirilmiştir. Hata yönetimi ikliminin ve algılanan dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik tarzının hasta emniyet tutumları üzerindeki etkisinin de istatistiki olarak anlamlı ve pozitif olduğu ortaya konmuştur. Bunun yanında salt dönüşümsel liderlik tarzının hasta emniyet tutumları üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı gözlemlenmiştir. Bu sonuçlar demografik özelliklere göre farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir; işyerindeki statü, mesleki kıdem, işletme kıdemi, çalışma birimi ve hastane bağlamında farklılık gösteren sonuçlar raporlanmıştır.

The purpose of this thesis study is to explain the interaction among patient safety attitudes, error management climate and leadership styles. The man research question is how the perceived leadership style and the error management climate of the organization affect the patient safety attitudes. First of all, an in depth research is conducted to explain the patient safety, error management, transactional and transformational leadership styles in a conceptual manner. Mentioned terms are elaborated in terms of their definitions, dimensions and other terms that have effect on them. After the fundamentals of the thesis study are explained, the research models and the hypothesis are formed. In order to analyze and measure patient safety attitudes, The Safety Attitudes Questionnaire, SAQ is used which was developed by Sexton and etc. (2006), translated to Turkish by Baykal and etc. (2010). To measure the perceived error management climate the scale which was used by Cigularov and etc. (2010) in the article named `The effects of error management climate and safety communication on safety`, developed by van Dyck and etc. in 2005 is used. In order to analyze and measure the leadership style, Multifactor Leadership Questionnaire, MLQ which was developed by Avolio, Bass and Jung (2000 version) was used. Turkish translation of the scale is received from www.mingarden.com, which was also used in other researches (Demir and Okan, 2008). In order to collect the data, a survey was conducted on the staff who works at the health services departments of three hospitals of a chain hospital group. The data has been interpreted with the help of descriptive and explanatory statistics.The results of the analysis show that there is a statistically significant correlation between patient safety attitudes, error management climate, transactional and transformational leadership styles. As a result of factor analysis, some of the statements of transformational leadership style were grouped and named as `Absolute transformational leadership style` while the remaining group was recalled as `Transformational and transactional leadership style`. A statistically significant effect of error management climate and transformational & transactional leadership style on patient safety attitudes was detected while the effect of absolute transformational leadership style was insignificant. Differences among demographic groups were detected and the differences among job titles, Professional seniority, organizational seniority, department, and hospital were reported.