Mobilya üretiminde vardiya usulü çalışan işçilerin beslenme, uyku kalite ve vücut kompozisyon durumlarının belirlenmesi

Abstract

Vardiya usulü çalışma sistemi gelişen dünyada modern ekonominin önemli bir bileşeni haline gelmiştir. Dünya genelinde çalışan popülasyonun yaklaşık yüzde 20'si vardiyalı çalışmaktadır. Bu denli geniş bir popülasyonu etkileyen vardiya usulü çalışma sistemi sıklıkla sirkadiyen ritim bozukluklarına sebep olmaktadır. Bu bozukluklar beslenme alışkanlıkları ve kalitesini, uyku düzeni ve kalitesini ve vücut kompozisyonunu olumsuz etkilemektedir. Sirkadiyen ritimde bozulmanın doğrudan ve dolaylı etkisiyle başta obezite ve diyabet olmak üzere kronik hastalıkların görülme riski artmaktadır.Bu verilerden yola çıkılarak gerçekleştirilen çalışma, mobilya üretiminde gece ve gündüz vardiyasında çalışan işçilerin beslenme alışkanlığı, uyku kalitesi ve vücut kompozisyonu verilerinin karşılaştırılmasını yapmak amacıyla planlandı. Çalışma 6 farklı mobilya üretim fabrikasında çalışan 24-60 yaş aralığında olan gündüz vardiyasındaki 215 ve gece vardiyasındaki 75 toplamda 290 erkek işçi üzerinde yürütüldü.Bireylerin demografik özellikleri ve beslenme alışkanlıkları demografik anket ile sorgulandı. Bireylerin uyku kalitesini saptamak amacıyla Pittsburgh Uyku Kalite Anketi; diyet kalitelerini saptamak amacıyla ise besin tüketim sıklığı anketi kullanıldı ve bu anket Akdeniz diyeti uyumluluk skorlaması kullanılarak değerlendirildi. Vücut kompozisyonun değerlendirilmesi amacıyla ise vücut ağırlığı, boy uzunluğu, bel ve kalça çevresi, vücut yağ yüzdesi ve yağsız doku kütlesinin ölçümleri yapıldı. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre; vardiyalı çalışma durumu ile gruplar arasında yaş, vücut ağırlığı, vücut kitle indeksi, kalça çevresi, bel çevresi ve vücut yağ yüzdesi değişkenlerinde anlamlı farklılıklar bulundu (p<0,05). Bel kalça oranı ve yağsız ağırlıkta ise gruplar arasındaistatistiksel olarak farklılık çıkmadı. (p>0,05). Fakat değerlendirmeye alınan bütün vücut kompozisyonu verilerinin gece vardiyasında çalışan kişilerde daha yüksek değerde olduğu sonucuna ulaşıldı. Demografik özellikler incelendiğinde ise medeni durum, hane de yaşayan kişi sayısı, eğitim durumu, alkol ve sigara kullanımı, kronik hastalık varlığı, su tüketimi ve iş kazası geçirme durumunun vardiyalı çalışma durumu ile ilişkili olduğu sonucuna ulaşıldı (p<0.05). Gündüz vardiyasında çalışan işçilerin Akdeniz diyeti uyumluluk skoru ortalamasının (11,15±1,93) gece vardiyasında çalışan işçilerin Akdeniz diyeti uyumluluk skor ortalamasından (9,35±1,79) istatistiksel olarak anlamlı ve daha yüksek olduğu saptandı (p<0,05). Beslenme alışkanlıkları incelendiğinde ise vardiyalı çalışma durumunun öğün sayısı ve atlanan öğün ile anlamlı bir ilişkisi olduğu fakat öğün tercihleri ile arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşıldı. Uyku kalitesi incelendiğinde ise uyku süresi dışında diğer Pittsburgh uyku kalite bileşenleri (öznel uykukalitesi, uyku latansı, alışılmış uyku etkinliği, uyku bozukluğu, uyku ilacı kullanımı, gündüz işlev bozukluğu) ve toplam skorun ortalamasının gece vardiyasında çalışan işçilerde anlamlı ve daha yüksek olduğu sonucuna ulaşıldı (p<0,05). Vardiyalı çalışan bireylerin çalışma saatlerinin düzenlenmesi, uykululuk haliyle başa çıkma stratejileri ve uyku kalitesini iyileştirme yöntemleri konulu eğitimlerin planlanması; bir diyetisyenden sağlıklı beslenme eğitimi almaları, sağlıklı yemek seçeneklerinin iş yeri içerisinde bulunabilirliğinin arttırılması uyku ve beslenme kalitesinin arttırılması, kronik hastalıkların önlenmesi ve dolayısıyla yaşam kalitesinin arttırılmasında oldukça etkili olabilmektedir.

The shift work system has become an important component of the modern economy in the developing world. Approximately 20 percent of the world's working population is working shifts. The shift working system that affects such a large population often causes circadian rhythm disturbances. These disorders adversely affect nutritional habits and quality, sleep patterns and quality, and body composition. The risk of chronic diseases, especially obesity and diabetes, increases due to the direct and indirect effects of disruption in the circadian rhythm.The aim of this study is to compare the data on nutrition habits, sleep quality and body composition of workers working in day and night shifts in furniture production. The study was carried out on a total of 290 male workers working in 6 different furniture manufacturing factories in the 24-60 age range of 215 shifts during the day shift and 75 shifts during the night shift.Demographic characteristics and nutritional habits of the individuals were questioned by demographic questionnaire. Pittsburgh Sleep Quality Questionnaire was used to determine the sleep quality of individuals; In order to determine the dietary quality, a frequency of food consumption questionnaire was used and was evaluated by Mediterranean Diet Compatibilty Score. Body weight, height, waist and hip circumference, body fat percentage and lean tissue mass were measured in order to evaluate the body composition. According to the results obtained from the study; Significant differences were found between age, body weight, body mass index, hip circumference, waist circumference and body fat percentage between shift working status and groups (p <0.05). Waist hip ratio and fat free weight did not differ between the groups (p> 0.05). However, it was concluded that all body composition data evaluated were higher in night shift workers. When the demographic characteristics were analyzed, it was concluded that marital status, number of people living in households, education level, alcohol and cigarette smoking, chronic disease, water consumption and occupational accident status were related to shift working status (p <0.05). It was found that the mean Mediterranean diet compatibility score (11,15 ± 1,93) of the day shift workers was statistically significant and higher than the mean Mediterranean diet compliance score (9.35 ± 1,79) of the night shift workers (p <0,05). When the nutritional habits were examined, it was concluded that shift working status had a significant relationship with the number of meals and skipped meals, but there was no significant relationship between meal preferences. When the sleep quality was examined, it was concluded that other Pittsburgh sleep quality components (subjective sleep quality, sleep latency, habitual sleep activity, sleep disorder, sleep medication use, daytime dysfunction) and total score were significantly higher and higher in the night shift workers. (p <0.05).Planning the training of shift working hours, coping strategies for sleepiness and methods of improving sleep quality; receiving healthy nutrition training from a dietician, increasing the availability of healthy eating options in the workplace can be very effective in improving sleep and nutrition quality, preventing chronic diseases and thus improving quality of life.