Meyan kökünün özütlenmesi ve saflaştırılması işlemleri

Abstract

Yurdumuzda yaygın olarak bulunan meyan bitkisi tıbbi, endüstriyel ve ekonomik açıdan özel önem taşır. Bu çalışmada, bu bitkinin kök ve rizomlar mm bazı ön işlemlerden sonra çeşitli yöntemlerle özütlenmesi ve sulu özütlerin kurutulması sırasında uygulanan bazı işletme parametrelerinin, kurutulmuş özüt verimlerine etkileri incelenmiş, ayrıca özütlerden saf halde ayrıştırılabilen etken maddenin (glisirrizinik asit) verimleri de tayin edilmiştir. Kesikli ve ayrıca çözücü açısından sürekli çalışan sistemler kullanılarak, laboratuvarda su ile yapılan özütleme işlemlerinde sıcaklığın, katı-sıvı temas süresinin ve katı/sıvı oranlarının verimlere etkileri araştırılmıştır. Çalışılan koşullarda katı özüt veriminin en fazla %28 ve en uygun sıcaklığın 90°C olduğu, glisirrizinik asit miktarlarının %9-10 arasında değiştiği, en yüksek verimlere perkolatör sistemlerinde erişildiği ve bu verimin, dizideki perkolatör sayısına bağlı olmadığı, kesikli sistemlerde katı özüt verimlerinin sıvı/katı oranlarındaki artışa paralel olarak arttığı ve verimlerde en önemli artışın ilk iki saat içinde gerçekleştiği gözlenmiş, Soxhlet sisteminde sağlanan verimlerin, çalışılan diğer sistemlerden daha farklı bir davranış gösterdiği anlaşılmıştır.

Glycyrrhiza glabra L., a plant existing widely in Turkey, has a special importance from the medicinal, industrial and economical viewpoints. In this study, effects of some process variables prevailing during the extraction of the roots and stolons of the plants by various techniques, after some preparatory work, and during evaporation and drying of the water-extracts, on dried-extract yields have been investigated. Additionally, the yields of the active material, glycyrrhizinic acid, which could have been isolated from the extracts, have also been determined. Effects of temperature, solid- liquid contact times and solid/ liquid ratios on yields are investigated for the laboratory scale extraction processes operating batchwise and semi -continuously (continuous for solvent). Within the range of the parameters studied, the highest dried-extract yield observed was 28%; the most proper temperature was 90°C; the yields of glycyrrhizinic acid was found to range between 9-10%; the systems giving the highest yields were the percolators regardless of the number of the percolators in the series dried-extract yields were found to increase along with the increase in solvent/solid ratios for batch systems; the period where most significant increase in the yields observed was within the first two hours of operation; and the yields achieved from the Soxhlet systems was found to change in a somewhat different way compared to the other systems studied.