İkinci Yeni şiirinde başkaldırı

Abstract

Hemen her dönemde edebi metinlerde yer edinen başkaldırı, İkinci Yeni şiirinde de başat unsurlar arasındadır. Gerek biçimsel gerekse tematik anlamda bir başkaldırı şiiri olan İkinci Yeni, çağın değişen yüzüne karşı bir protesto olarak ortaya çıkar. Başkaldırının estetik öğelerle sentezlenerek biçim kazandığı bu şiir; geleneğe, verili olana, tüm otoritelere, baskı ve sınırlandırmalara, çağın insanı öteleyen anlayışına, bireyin içerisinde bulunduğu boşluk ve tükenmişlik duygusuna karşı bir isyan niteliği taşır. Şiirlerinde savaş, yoksulluk, değer kaybı gibi toplumsal problemlerle birlikte yabancılaşan ve yalnızlaşan insanın görüntüsünü çizen İkinci Yeni şairleri, söz konusu problemler karşısında ruhsal çatışmalar, kırılmalar yaşarlar ve bir tür yaşama müdahale etme biçimi olan başkaldırı ile yaşamı anlamlı kılmaya çalışırlar. Karşı gelme, boyun eğmeme, ayaklanma anlamlarına gelen başkaldırı; bireyin karşısına çıkan tüm anlamsız/tutarsız/saçma olanları reddedip bunlara karşılık doğruluğuna inandığı değerleri savunmasının karşılığıdır. Kendilik değerleriyle dünya değerleri arasındaki kopukluk sonucu absürdün/saçmanın varlığını gören İkinci Yeni şairleri, bu saçma karşısında verilmişliğin simgesi olan dünya ile çatışma içerisine girerler. Buna karşılık ontolojik bütünlük içerisinde yaşanılabilir bir dünya tasarımı kurgulamaya çalışırlar. Anlamın derinliklere gizlendiği şiirlerde başkaldırı, kimi zaman gür bir nida ile varlık kazanırken kimi zaman gizil bir perde ile verilir. Bu çalışmada İkinci Yeni şiirlerinde başkaldırı ele alınmıştır. İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden İlhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Sezai Karakoç ve Ülkü Tamer şiirlerinden hareketle yapılan çalışmada, başkaldırı unsurları yöneltildiği karşı değerler bağlamında incelenmiştir. Bireysel ve toplumsal nitelikli başkaldırı şeklinde, iki ana bölümde incelenen şiirler; bireysel düzlemde yabancılaşma, cinsellik ve sanatsal duyarlılık; toplumsal düzlemde ise modernizm, yoksulluk, gelenek, baskı ve sınırlandırma çerçevesinde ele alınmıştır.Anahtar Sözcükler: İkinci Yeni, şiir, başkaldırı, varoluş

The rebellion theme that has always had a place in literature is one of the dominant motives in the Second New Generation poetry. The Second New Generation(İkinci Yeni), which is rebellious both in terms of its form and thematic terms, reveals itself as a protest against the changing face of the century. This poem, in which rebellion is synthesized and takes shape with aesthetic factors, is like an uprising against tradition, everything given and related to authority, pressure and restrictions, understanding of the century that puts people and the feeling of emptiness and being wasted that a person can wallow in. The Second New Generation poets that depict people who become estranged and alienated due to social problems such as wars, poverty, value loss in their poems experience spiritual conflicts, frustrations in the face of the subject matter problems and try to render life meaningful by means of being rebellious as a way of intervention in life.Rebellious behavior meaning being defiant, unyielding, mutinous is displayed when a person rejects everything that is meaningless / inconsistent / absurd and instead defends the values he/she believes in. The Second New Generation poets that see the existence of absurd/nonsensical as a result of the disconnection between their self values and worldly values become conflicted with the world that is the symbol of everything given in the face of this absurdity. On the other hand, they also try to configure a world design that allows life to be lived in an ontological integrity. The rebellious feelings are aired either quite ferociously or behind a latent curtain in these poems, where meanings are deeply buried. This study was conducted on the basis of the poems of leading poets of the Second New Generation, namely İlhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Sezai Karakoç and Ülkü Tamer, and the rebellious elements of these poems have been discussed and examined within the context of the contrary values against which they are directed. The poems have been examined in two main groups: personal, which includes alienation, sexuality and artistic sensitivity; and societal, which deals with the themes of modernism, poverty, tradition, pressure and limitations.Key Words: Second New Generation, poem, rebellion, existence