Kazan Oğuznamesi`nin arketipsel sembolizm bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Türk Edebiyatı'nın türleri içerisinde kökü çok eskiye dayanan destan, toplumu derinden etkileyen tarihi ve sosyal olayları konu almaktadır. Bir destan metni ait olduğu toplumun milli kimliğinin, ihtiraslarının, felsefesinin, kültürünün sentezidir. Türk destancılık geleneği içerisinde köşe taşlarından biri olan Oğuz Kağan Destanı, ekonomik hayat tezahürlerinin değişmesiyle nâmecilik geleneğine dönüşmüştür. Bir değişim, dönüşüm söz konusu olsa bile insanlık, evrimsel kodların işlenmiş olduğu kolektif bilinçdışını yanında taşır. Bilinçdışına gömülmüş olan ve simgeler aracılığıyla ortaya çıkan, ruh kökenine ait evrensel ve müşterek hayallere `arketip` denmektedir. Kökeni bilinçdışı olan arketipler, insanlığın ruhsal manada kendini tamamlamasını sağlar. Şecere özelliği gösteren Kazan Oğuznamesi'nin yazılış amacı şöyledir. `Allah'ın kudretini olağanüstü olaylar anlatarak kanıtlamak. Türk toplumunun geçmişini, başarılarını, yazılı hale getirmek. Yeni nesiller için devlet idaresinde, toplumsal ilişkilerde nasıl davranıldığına dair örnekler vererek yol göstermek.` Kazan Oğuznamesi'nde toplum tarafından idealize edilen kahramanın yolculuğu, doğumundan önce başlamaktadır. Anne karnına düşüş, olağanüstü doğum, kahramanın kutlu olduğunu ve yaratılış amacını yerine getirmek için yola çıkıp-erginlenip-döneceğini gösterir.Anahtar Sözcükler Destan, Oğuzname, Oğuz Kağan, KolektifBilinçdıĢı, Kahraman,ErginleĢme/OlgunlaĢma

The epic which has a very ancient origin in Turkish Literature types, cantain historical and social events that affect the society deeply. An epic text is the synthesis of national identity, passion, philosophy and culture of the relating society. In Turkısh epicism tradition Oğuz Khan Epic which is one of the most important epic, turned to namecilik tradition because of the cahnge of economic life. Even though there is a change and transformation, humanity carries the collective unconscious that processed evelutiorary codes. Belonging to soul origin, universial and common imagirations that was burried in unconscious and show up by symbols is named `archetype`. Archetypes thar have a unconscious origin provide the humanity complete themselves in spiritual meaning. The writing purpose of Kazan Oğuznamesi that has a stemma characteristic is like that: `To prove the power of God by telling extraordirary events, to convert Turkish society's history and successes into written form. To guide new generations by exemplifing how to treat in social relations and state management. In Kazan Oğuznamesi, the tri of hero that was idealized by the society starts before his birth. Dropping into mother's womb extraordinary birth shows that the hero is blessed and he will set off to carry out his creation purpose and turn as an adult.Key Words Epic, Oğuzname, Oğuz Kağan,The Collective Unconscious, Hero, Pubescence/Maturation.