Coğrafi bilgi sistemleri destekli stratejik çevresel değerlendirme çalışması: Eskişehir kenti için toplu konut alanı yer seçimi

Abstract

iÖZETYüksek Lisans TeziCOĞRAF B LG S STEMLER DESTEKL STRATEJ K ÇEVRESELDEĞERLEND RME ÇALIŞMASI: ESK ŞEH R KENT Ç N TOPLUKONUT ALANI YER SEÇ MSAYE N HAN ÇABUKAnadolu ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüUzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Anabilim DalıDanışman: Doç. Dr. Tuncay Döğeroğlu2006, 182 sayfa1970'li yılların başından günümüze, Çevresel Etki Değerlendirme(ÇED), herhangi bir faaliyetin çevresel etkilerinin belirlenebilmesi amacıylageliştirilmiş ve bir faaliyete başlamadan önceki izin mekanizması olarakyaygın şekilde kullanılmaya başlamıştır. Stratejik Çevresel Değerlendirme(SÇD) ise, ÇED üzerine kurulmuş yeni bir çevre yönetimi yaklaşımıdır.SÇD'de ; plan, politika ve programlar ile bunların alternatiflerinin çevreseletkileri değerlendirilir. Amacı itibarıyla ÇED ve SÇD çalışmalarında çoksayıda çevresel faktörü aynı anda değerlendirmek gerektiğinden, bu türçalışmalar için, bilgisayar desteği kaçınılmaz olmaktadır. Coğrafi verilerikullanarak çeşitli analiz çalışmaları yapmak amacıyla son otuz yıldırkullanılan Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) desteği, ÇED ve SÇDçalışmalarında doğru sonuca hızlı bir şekilde ulaşılmasında en önemli araçhaline gelmiştir.Bu çalışmada, Eskişehir kent merkezi sınırları içinde, SÇD sürecikapsamında toplu konutlar için uygun alanların belirlenmesi ve mevcut toplukonut alanlarının değerlendirilmesi amacıyla, CBS ve Uzaktan Algılama(UA) tekniklerinden yararlanılması örneklenmiş; ayrıca, CBS ve UA'nınSÇD sürecindeki gerekliliği analiz edilmiştir. Bu kapsamda, çalışma alanınaait topoğrafya, toprak, jeoloji, nüfus, yeşil alan, mevcut alan kullanımı,ulaşım, altyapı, gürültü ve hava kirliliği verileri ağılıklı çakıştırmayöntemiyle değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucu elde edilenharitalarda, çalışma alanında toplu konut gelişimlerine uygun bölgeleruygunluk derecelerine göre belirlenmiştir. Bu belirlemelere göre, çalışmaalanında Tepebaşı Belediyesi hizmet alanı içinde kalan 2 adet toplu konutprojesinin yerleşime uygun olmayan bir bölgede ; Odunpazarı Belediyesihizmet alanı içinde kalan 1 adet toplu konut projesinin ise yerleşime 1. ve 2.derecede uygun araziler üzerinde yer aldığı saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Çevresel Etki Değerlendirmesi, Stratejik ÇevreselDeğerlendirme, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Toplu Konut,Eskişehir

iiABSTRACTMaster of Science ThesisA CASE STUDY FOR STRATEGIC ENVIRONMENTAL ASSESSMENTUSING GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEM: SITE SELECTIONFOR MASS HOUSING IN ESK ŞEH RSAYE N HAN ÇABUKAnadolu UniversityGraduate School of SciencesRemote Sensing and Geographical Information Systems ProgramSupervisor: Assoc.Prof.Dr. Tuncay Döğeroğlu2006, 182 pagesFrom the beginning of 1970s, Environmental Impact Assessment(EIA) has been developed as a tool to determine the environmental impacts ofany activity and extensively applied as a control mechanism. StrategicEnvironmental Assessment (SEA) is a new environmental managementapproach based on EIA. SEA is used to determine the environmental impactsof plans, policies and programmes as well as their alternatives. To fulfil theirgoals, a good number of environmental factors have to be analysed at thesame time for both EIA and SEA. Computer aid is inevitable for these kindsof works. Therefore, Geographical Information System (GIS), which hasbeen utilized to make various analyses using geographical data for over 30years, makes the most important tool to achieve most rapid and accurateoutcomes for EIA and SEA process.In this study, GIS and Remote Sensing (RS) utilization within SEAprocess, to determine suitable lands for mass housing projects in EskişehirCounty was analysed and current mass housing projest areas were critisized.Moreover, the necessity of GIS and RS support for SEA process has beenemphasized. Within this context, topography, soil, geology, demography,green area, current land use, tranportation, infrastructure, noise and airquality data of the study area were analysed via weighted overlay method.The resulting maps illustrated the suitable areas for mass housing projectswithin study area boundries. According to the results, it was concluded that 2current mass housing projects of Tepebaşı Municipality was located onrestricted areas for mass housing developments, while 1 current masshousing project of Odunpazarı Municipality occupied 1st and 2nd gradesuitable lands.Keywords: Environmental Impact Assessment, Strategic EnvironmentalAssessment, Geographical Information System, Mass Housing,Eskişehir