Tansukname-i İlhani (Giriş - metin - notlar - sözlük )

Abstract

Doktora tezi olarak hazırlanan bu çalışma, Harezm Türkçesi dönemine ait bugüne kadar bilinmeyen bir eser olan Taŋsuḳnāme-i İlhânî üzerinedir. Tarafımdan Mısır el-Ezher Şeyhliği kütüphanesinde bulunmuştur. Aslı Nasirüddin Tûsî tarafından Farsça telif edilmiştir. Bilinmeyen birisi tarafından bilinmeyen bir tarihte Harezm Türkçesine satırarası yöntemle tercüme edilmiştir. Taŋsuḳnāme el-Ezher Şeyhliği Kütüphanesinde Lugat-ı Şarkiyye koleksiyonunda 1252 kayıt numarası ile yer almaktadır. 99 varaktır. Konu bakımından değerli taşlar, madenler ve hoş kokular hakkındadır. Taşların iyisi, kötüsü, nerelerden çıkarıldığı ve hangi hastalıklara iyi geldiğinden bahsedilmiştir. Bu çalışma giriş, metin, notlar ve sözlük-dizin olmak üzere 4 bölümden meydana gelmiştir. Giriş bölümünde İlhanlılar ve Nasıreddün Tûsî hakkında bilgi verilmiş, ardından Taŋsuḳnāme tanıtılmıştır. Metin bölümünde Taŋsuḳnāme'nin çeviri yazısı yapılmıştır. Notlar kısmında Taŋsuḳnāme'nin bazı fonetik, morfolojik ve leksik özellikleri saptanarak karakteristiği ortaya konulmuştur. Sözlük-dizin kısmı kendi içerisinde 5 alt bölüme ayrılmıştır: Türkçe-Farsça sözlük-dizin, Farsça-Türkçe, ters dizin, yer adları ve kişi adları dizini. Türkçe Farsça dizin hazırlanırken madde başı her kelime tek tek Farsça metin ile karşılaştırılmıştır. Türkçe kelimeye karşılık gelen Farsça kelimeler örnek cümle içerisinde gösterilmiştir.

This study, which was prepared as a Phd. thesis, is on Taŋsuḳnāme-i İlḫânî, which is an unknown work belonging to the period of Khwarezm Turkish. He was found in the library of the Egyptian al-Azhar Sheikh. It was written in Persian by Nasırüddin Tûsî. It was translated into Khwarezm Turkish with an interline method on an unknown date by someone unknown.It is located in the Lugat-ı Şarkiyye collection in the Taŋsuḳnāme al-Azhar Sheikh Library with 1252 registration numbers. It is 99 foils. It is about precious stones, mines and fragrances in terms of subject. It was mentioned the good, the bad, where it came from, and which diseases it was good for.This study consists of 4 chapters: introduction, text, notes and dictionary-index. In the introduction part, information about Ilkhanids and Nasıreddün Tûsî was given and then Taŋsuḳnāme was introduced. Translation text of Taŋsuḳnāme was made in the text section. In the notes section, some phonetic, morphological and lexical features of Taŋsuḳnāme are determined and its characteristics are revealed. The dictionary-directory part is divided into 5 sub-sections: Turkish-Persian dictionary-directory, Persian-Turkish, inverted index, place names and contact names directory. While preparing the Turkish Persian index, each word per item was compared with the Persian text individually. Persian words corresponding to the Turkish word are shown in an example sentence.