Türkiye`nin siyasal dönüşümünde SHP`nin yeri

Abstract

Bu çalışmada, Sosyal Demokrat Halkçı Parti'nin (SHP)12 Eylül 1980 askeri darbesisonrasıTürkiye'sindesiyasal ve toplumsal alanlarda baskıcı, kısıtlayıcı ve yasakçı yönetimve uygulamalara karşı demokratikleşme sürecininkilit bir aktörü olduğu tartışılmaktadır. Çalışma, SODEP'in HP ile birleşmesinden doğan SHP, 1995 yılında CHP ile birleşmesine kadar olan 10 yıllık süreçte partinin ideolojisi, kimliği, söylemleri, toplumsal olaylara bakışını incelemiş, sosyal demokrat kimlikli ve iddialı bu siyasal aktörün dönemin yapısal sınırlılıkları içindeki siyasal manevralarının izini sürmüştür. SHP parti programında özgürlük, eşitlik, adalet ve dayanışma ilkeleri net bir biçimde yer almış emek en önemli değer olarak belirtilmiştir. Ancak SHP, tek başına iktidar olamadığı ve siyasal anlamda kimi zafiyetler gösterdiği için bu programı gerçek anlamıyla hayata geçirememiştir. İktidar ortağı olduğu dönemde demokratikleşme, insan hak ve özgürlükleri alanındaki çalışmaları bazı kesimler tarafından yetersiz görülmüş ve eleştirilmiştir. Yine de tüm bu zaaflara ve siyasal yalpalamalara karşın, SHP dönemi Türkiye siyasal hayatında sosyal demokrasi anlamında kısa süreli bir zaferini temsil etmektedir. SHP pek çok alanda açık ve net bir demokratikleşme söyleminin taşıyıcısı olmuştur. Anahtar Kelimeler: SHP, 12 Eylül askeri darbesi, merkez sol, sosyal demokrasi, Erdal İnönü.

In this study, it has been contended that Social Democratic Populist Party (SHP) has stood to be a key agent in political and social terrains of Turkey's post-12 September 1980 coup atmosphere against the repressive and oppressive practices. The study has examined the identity, ideology, discourse and social perspective of SHP, which has emerged as the merging of Social Democratic Party (SODEP) and Populist Party (HP) and has traced the political maneuvers of SHP, as a political party with a clear and determined social democratic identity within the structural constraints of the era. The principles of liberty, equality, and justice has been clearly defined and the 'labor' has been identified as the key value. Nevertheless, SHP was unable to materialize this political programme since it was not in power alone. During its coalition partnership, SHP's attempts on democratization, human rights and liberties has been regarded as insufficient and severely criticized. Still, despite all of its political weakness, SHP period has been representative of a short-lived victory of social democracy in Turkey. SHP has been the carried of a clear democratization discourse in several fields. Key Words:Social Democratic Populist Party, SHP, military coup of September 12, center left, social democracy, Erdalİnönü.