1970`li ve 2000`li yıllarda Türkiye sinemasındaki işçi filmlerinin karşılaştırmalı ve eleştirel bir analizi

Abstract

Sinema toplumun aynasıdır` argümanından hareketle ekonomik, siyasi, toplumsal ve kültürel değişim ve dönüşümlerin, sinemayı da etkilediğini söyleyebiliriz. 1970'li yılların örgütlü ve iyi çalışma koşulları adına mücadele eden işçi tipolojisini (kitlesel işçi) dönemin sinemasında da görmek mümkündür. 70'li yıllarda çekilen işçi filmlerinin birçoğunda yer alan işçi eylemleri ve karakterleri, o dönemde yaşanan işçi eylemleri ve dönemin işçi karakterleri ile oldukça benzerlik göstermektedir. Bu nedenle bu dönemde toplumsal hayat ile sinema arasında bir paralellik söz konusudur. 70'li yılların, yoksulluk, kırdan kente göç, gecekondulaşma gibi toplumsal sorunları dönemin sinemasında da yansımasını bulmuştur. Bununla birlikte dönemin işçi karakteri, lider, mücadeleci, kolektif kurtuluşa inanan bir imgeyle sunulur. Dönemin işçi karakteri etnik-dinsel aidiyetlerinden bağımsız olarak sadece üretim ilişkileri içerisinden ele alınmıştır. 2000'li yıllarda ise doğrudan işçi temalı filmlerle karşılamak güçtür. 2000'li yılların işçi filmlerinde emek süreçleri ve işçi tipolojisi dönemin karakterine uygun olarak işsizlik, etnik-dinsel aidiyet ya da aile sorunları dolayımıyla aktarılmaktadır. 70'li yılların kitlesel işçi karakteri yerini 2000'li yıllarda toplumsal işçi karakterine bırakmıştır. 2000'li yılların sinemasında bu dönemdeki emek süreçlerinde yaşanan parçalanmanın izleri bulunmaktadır. Bu dönemde artış gösteren işsizlik, taşeron, esnek ve güvencesiz çalışma dönemin sinemasında yer bulan işçi karakterlerinin içinde bulunduğu toplumsal birer sorun olarak yansıtılmıştır. Dolayısıyla1970'li ve 2000'li yılların işçi filmleri üzerinden dönemin ekonomik, siyasi ve toplumsal dinamikleri ve dönüşümleri gözlenebilir.ANAHTAR SÖZCÜKLER: ĠĢçi, Film, Sinema, Toplumsal DeğiĢim, Ekonomik Yapı, Siyasi Yapı.

As a result of the argument that `it is the mirror of the cinema society`, we can say that changes and transformations in the economic, politic, social and cultural have influencied the cinema. It is possible to see the typology of workers (mass workers) who are organized and fight for good working conditions in the cinema of 1970s as well. Workers' actions and characters in many of worker films in the 70s are very similar to the workers' actions and characters of this period. For this reason, there is a parallel between social life and cinema in this period. The social problems of such as the poverty, rural-urban migration, squatting in 70's also reflected in the cinema of this period. At the same time, the worker character of this period is presented with an image that is leader, challenger, believe in collective salvation. The worker character is handled solely within the relations of production, regardless of ethnic-religious belonging. However, in 2000s it is hard to meet with directly the worker-themed films. As conveniently to features of this period, in the worker films of the 2000s, the labor process and the typology of the worker are transferred through the unemployment, ethnic-religious belonging or family problems. In the 2000s, the `mass worker` character of the '70s has been replaced by the `social worker` character. In the cinema of 2000s, there are traces of fragmentation of the labor processes of this period. The unemployment, subcontractor, flexible and precarious working which has increased in this period, has been reflected to the cinema as a social problem that workers of this period have gone through it. Hence, it is possible to observe the economic, political and social dynamics and transformations of those periods through the worker films of 1970s and 2000s.KEYWORDS: Worker, Fılm, Cınema, Social Change, Economical Structure, Potıcal Structure.