Hemşirelerin etik duyarlılık düzeylerinin yoğun bakıma özel etik konulardaki yaklaşımları üzerine etkisi

Abstract

Etik sorunlar, kesin çözümü olmayan kişiyi ikilemde bırakan ve ahlaki bir yargıda bulunmayı gerektiren sorunlardır. Yoğun bakım hemşireleri mesleki uygulamaları sırasında yaşamsal sorunları olan bireyleri ilgilendiren etik sorunlar ile karşılaşmaktadır. Bu çalışma ile yoğun bakımlarda görev yapan hemşirelerin etik duyarlılık düzeylerinin, yoğun bakımlarda sık karşılaşılan etik sorunlara yaklaşımlarına olan etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Araştırmanın evreninin bir sağlık grubunun İstanbul il sınırları içerisinde hizmet veren hastanelerinin yoğun bakım ünitelerinde görev yapan 211 hemşire, örneklemini ise 161 hemşire oluşturmuştur. Araştırma verileri Ahlaki Duyarlılık Anketi (ADA), Tanıtıcı Bilgiler Formu ve Etik Sorunlara Yaklaşım Anketi kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 22.0 paket programında tanımlayıcı istatistikler, sayı, yüzde ve ki kare testlerinin yanı sıra iki ortalama arasındaki farkın anlamlılık testi olarak t testi ve ikiden fazla gruplarda Anova yöntemleri kullanılarak analiz edilmiş ve p değeri 0,05 den küçük veriler istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Hemşirelerin ADA toplam puanı 95,11 olarak bulunmuştur. Alt boyutlarından elde edilen puanlar ise otonomi alt boyutunda 21 puan, yarar sağlama alt boyutunda 12,88 puan, bütüncül yaklaşım alt boyutunda 13,19 puan, çatışma alt boyutunda 12,51 puan, uygulama alt boyutunda 13,96 puan ve oryantasyon alt boyutunda 9,90 puan aldıkları bulunmuştur. Eğitim durumu, meslekte çalışma süresi ve etik eğitim alma durumu değişkenlerinin hemşirelerin ahlaki duyarlılık düzeylerini etkilediği belirlenmiştir. Yoğun bakımlarda sık karşılaşılan etik durumlarda hemşirelerin karar verici olarak hekimi gördükleri, ahlaki duyarlılık düzeylerinin yoğun bakımda karşılaşılan sorunlardan bilgilendirilmiş onam, sınırlı kaynakların adil paylaşımı ve hemşirelerin yetki-yetersizlik durumuna yönelik hemşirelerin yaklaşımlarını etkilediği belirlenmiştir. Hemşirelerin etik duyarlılıklarının geliştirilmesi ve etik sorunların çözümünde desteklenmesi için profesyonel düzeyde mesleki yeterliliklerinin arttırılması, temel etik ilkeler ve yasal düzenlemeler konusunda bilinçlendirilmeleri, ekip içi ve ekipler arası çalışma anlayışının güçlendirilmesi ve etik eğitimi içeriğinde etik sorunları konu alan multidisipliner vaka örneklerinin yer alması gerektiği önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: etik duyarlılık, etik yaklaşım, yoğun bakım hemşireliği, kritik hasta bakımı, hemşirelik etiği

Ethical problems are the problems which have no definite solution, leaving a person in a dilemma and need to be constructed in a moral judgement. Intensive care nurses during their professional practice are confronted with ethical issues that concern individuals who have vital problems. The purpose of this studyis to determine the effect of ethical sensitivity levels of nurses who are working in intensive care units on their approach to ethical problems frequently encountered in intensive care units. 211 nurses working in the intensive care units of hospitals of a health serving in a province of İstanbul constitued the resarch universe and 161 nurses constitued the resarch sample. Research data were obtained by using the Ethical Susceptibility Scale (ADA), a Descriptive information form, and an Ethics Questionnaire survey.The data obtained from the study which are in the SPSS 22.0 package programme, were analyzed using the descriptive statistics, number, percentage and chi square, as well as the difference between the two means which is known as t test( significance test), apart from that Anova methods were conducted in the groups more than 2 patients and those who had the ratio below 0.5p were considered statistically significant. Total ADA score of nurses were found to be 95,11. The scores obtained from the sub-dimensions as follows: 21 points in the autonomy subscale, 12.88 points in the benefit subscale, 13.19 points in the holistic approach subscale, 12.51 points in the conflict subscale, 13.96 points in the application subscale, and 9.9 points in the orientation subscale.It has been defined that the educational status, the duration of employment term and the understanding of ethics education status variables have an affect on the moral sensitivity levels of the nurses. In the intensive care units, it has been observed that nurses see physicians as decision makers in need of ethical situations, and also the informed consent-a problem which is seen in intensive care unit, fair sharing of limited resources,and the approaches of nurses towards nurse's disability status in ethical situations also affects their point of stand to the required situation.In order to increase the ethical sensitivity of nurses and to support them in solving ethical problems, some multidisciplinary case examples are suggested such as increasing their professional competence, raising awareness about basic ethical principles and legal regulations, apart from that, strengthening the team and the team work understanding.Keywords: Ethical sensitivity, ethical approach, intensive care nursing, critical patient care, nursing ethics