Meclis-i Vükela mazbataları (Ocak1919-Eylül 1919)

Abstract

Türk Devleti'nde yönetim sisteminin en eski parçası olan danışma kurulları; toy, kurultay, divân ve meclis gibi çeşitli şekillerde kendini göstermiştir. Osmanlı Devleti bu müesseseyi kuruluşundan Sultan II. Mahmud dönemine kadar Divân veya Divân-ı Hümâyûn isimleriyle bünyesinde bulundurmuştur. Bu dönemden sonra `Meclis-i Vükelâ` adıyla bir bakanlar kurulu oluşturulmuştur. Devletin kaderini belirleyen önemli kararlar, sadrazam ve çeşitli konularda yetkili pek çok nazırın görev aldığı Meclis-i Vükelâ'da alınmıştır. Meclis-i Vükelâ'mn aldığı kararlar, Meclis-i Vükelâ Mazbataları adı verilen kayıt defterinde saklanmıştır. Çalışma konumuz olan 1919 yılı Meclis-i Vükelâ Mazbataları, 214, 215 ve 216 nolu mazbata defterleridir. Çeşitli alanlarda araştırma yapan başta tarihçiler olmak üzere pek çok araştırmacı Meclis-i Vükelâ Mazbatalarından yararlanmak ihtiyacındadırlar. Bu gerçek doğrultusunda, 1919 yılı Meclis-i Vükelâ Mazbatalan'nı en kısa zamanda ve yazım dili olarak en kolay şekilde yararlanılır hale getirmek, tezimizin amacıdır. Çalışmamızda meclis kavramının ilk Türk devletlerinden itibaren gelişimi anlatılmış, Meclis-i Vükelâ Mazbatalarının genel özellikleri ve dönemin Meclis-i Vükelâ Mazbatalarının özellikleri tanıtılmıştır. 214, 215 ve 216 nolu defterlerdeki belgelerin tümünün dizini ve bazı Meclis-i Vükelâ Mazbatalarının bugün kullandığımız harflerle yazımları verilmiştir. Mazbatalarda, birtakım maden hisselerinin bir kişiden diğer bir kişiye devri gibi mal-mülk konuları; birtakım kişilerin emekliliğinin ertelenmesi gibi kişisel konular ağırlıkta olmak üzere; bazı gazetelerin kapatılması gibi basınla ilgili konular ya da muhacirlerin yerlerine yerleştirilmeleri ile ilgili dahili konular dikkatimizi çekmektedir. Ayrıca askerî atama ve idarî bazı değişikliklerde ele alınmıştır. Osmanlı Devleti'nin bu dönemde içinde bulunduğu sosyo iktisadî ve askerî durumuna da yansıyan idarî durumu; dönemin bakanlar kurulunun kararları olan bu mazbatalardan edinilen izlenimlerle dikkatimizi çekmektedir.

Inguıry groups, the oldest part of nailing system, showed themselves as general meeting, council of state and council. From the first years till the period of Sultan H Mahmud in Ottaman Empire, we see this copcept as `Council of State` or `Exalted Council of State`. From this period, there was a new concept, the Council of Ministers, in the empire. The important decisions to rule the state were taken in this council which was combined with a prime minister and several ministers. The decisions of Council of Ministers were kept in Council of Ministers' Offical Reports. Our subjet is Council of Ministers' Offical Reports in notebooks with 214, 215 and 216 numbers. Firstly historians and then other several researchers need Council of Ministers' Offical Reports to use in their researches. Because of this reason, our aim is; to makel ready Council of Ministers' Offical Reports in 1919 period in a speedy and understandable shape to use. The concept of council was told in all of the historic periods in Turk States; then some inscription was given about the setting up of Council of Ministers in Ottaman Empire, shapes of it and study programs of it, and lastly the general properties of Council of Ministers' Official Reports and special properties of Council of Ministers' Official Reports in the year of 1919 was introduced. The official report notebooks of 214, 215 and 216 numbers' index and writings in today's letters of some official reports were given. The are several subjects in this official reports. For example selling of some mine shares as subjects of goods; postponing of retired of some people as subjects of personal; closing of some newspapers as subject of press; settlement of some immigrants as internal subjects. And also some military appoints and some administrative subjects are seen in this offical reports. The administrative position of Ottoman Empire, which also atracted the social and economic positions of the state, can be seen with impressions taken from Council of Ministers' Official Reports in the year of 1919.