Cumhuriyet Dönemi`nde Türk şeker sanayinin kurulması

Abstract

Avrupa'da, şeker sanayinin kurulması çalışmaları, XVIII.yüzyılda başladı. Osmanlı Devleti de, halkın şeker ihtiyacını karşılayabilmek için aynı dönemde girişimlerde bulundu. Özellikle XIX. yüzyılda başlatılan faaliyetler, daha kapsamlı bir çerçevede yaratılmaya çalışıldı. Fakat siyasi, ekonomik ve teknik sebeplerden ötürü başarıya ulaşılamadı.Kurtuluş Savaşı'nın başarıyla sonuçlanmasından sonra, kazanılan siyasi bağımsızlığın ekonomik zaferlerle taçlandırması yönünde ciddi adımlar atıldı. Bir tarım ülkesi konumunda olan Türkiye'nin, sanayileşme hamlelerinden birisi de, `'üç beyazlar'' olarak nitelendirilen; un, şeker ve pamuk alanında hayata geçirilecekti.Nüfusun temel ihtiyaç ürünlerinden birisi olan şekerin, yeterli miktarda üretilmesi gerekiyordu. Bu konuda dışa bağımlılıktan kurtulmak şarttı.Bu doğrultuda yapılan çalışmalar ve çıkarılan kânunlar neticesinde, her ne kadar temeli ilk olarak atılan fabrika olsa da, Alpullu Şeker Fabrikası'ndan sonra faaliyete geçen Uşak Şeker Fabrikası, şeker sanayinin kurulmasının öncüsü oldu. Bu iki fabrikadan sonra kurulan, Eskişehir ve Turhal Şeker Fabrikaları ile ülkenin şeker ihtiyacı tamamen karşılandı.Cumhuriyet Dönemi ile birlikte kurulan şeker sanayi, Türk sanayileşme hareketinin öncüsü olarak, bir taraftan sanayi diğer taraftan zirai ve dolayısıyla da siyasi bakımdan ülkeyi bütünüyle alakadar eden bir unsur olarak ortaya çıktı.

The beginning of sugar industry in Europe dates back to 18th century. Ottoman State also started its activities to meet the demand of citizens for sugar. Especially in 19th century those activities became enlarged. Yet, they could not reach success for various economic, political and technical reasons.After the war of independence, which ended in success, serious steps were taken to enrich political independence with economic victories. One of the industrial priorities of Turkey, which was a land of agriculture, was to realize development in the area of `?three whites??, that is, flour, sugar and cotton.Sugar had to be produced in a quantity to suffice because it was one of the basic needs of the population. Foreign dependence had to be avoided in this area.As a result of the efforts spent and laws passed, Uşak Sugar Factory took the lead in sugar industry although it was opened after Alpullu Sugar Factory. Following those factories, Eskişehir and Turhal Sugar Factories also served to meet the sugar demand of the country.Sugar industry which emerged with the Republican Era became a factor that concerned the whole country because of its lead in Turkish industrialization efforts not only industrially but also agriculturally and thus politically.